دررفتگی کشکک در حیوانات خانگی؛ عارضه‌ای رایج در سگ‌ها

دررفتگی کشکک یکی از رایج‌ترین عواملی است که حیوانات خانگی را راهی اتاق عمل می‌کند. در این عارضه، کشکک از وضعیت طبیعی خود خارج می‌شود و حرکت حیوان را با مشکل مواجه می‌کند. هرچند این عارضه در گربه‌ها هم رخ می‌دهد اما بیشتر در سگ‌ها و به خصوص در سگ‌های کوچک و عروسکی دیده می‌شود. دررفتگی کشکک در صورتی که رو به وخامت برود، جلوی فعالیت طبیعی سگ‌ها را می‌گیرد و برای آن‌ها و صاحبانشان معضل بزرگی ایجاد می‌کند. در این مقاله شما را با این عارضه رایج در سگ‌ها آشنا خواهیم کرد و به تمام سؤالاتی که درباره آن دارید پاسخ خواهیم داد.

چه نژاد‌هایی بیشتر مستعد دررفتگی کشکک هستند؟

دررفتگی کشکک چیست؟

کشکک، یک برجستگی استخوانی در ناحیه زانو است که حرکت زانو را تسهیل می‌کند. دررفتگی کشکک وقتی رخ می‌دهد که کشکک از شیاری که معمولا در آن بالا و پایین می‌رود خارج می‌شود و به بیرون می‌لغزد. این عارضه به سمت داخل یا خارج پا اتفاق میفتد که البته دررفتگی‌های به سمت داخل عمدتا شیوع بیشتری دارند. با دررفتگی کشکک، زانو نمی‌تواند به درستی کشیده شود و خم می‌ماند. البته خوشبختانه می‌توان کشکک را به جایی که به آن تعلق دارد برگرداند تا تنها در چند مرحله به حالت عادی بازگردد. اما در برخی از سگ‌ها، بازگرداندن کشکک زانو به جای اول، تنها از طریق جراحی امکان‌پذیر است.

چه نژاد‌هایی بیشتر مستعد دررفتگی کشکک هستند؟

همانطور که در ابتدا گفتیم، دررفتگی کشکک در برخی از سگ‌ها شیوع بیشتری دارد. نژاد‌هایی که بیشتر درگیر این عارضه هستند عبارتند از: آفن‌پینچر، بروکسل گریفون، چی‌واوا، کینک چارلز اسپانیل، گری‌هوند، اسپانیل ژاپنی، مالتیز، منچستر تریر، مینیاتور پینچر، پاپیون، پکینیز، پامرانین، پودل، پاگ، شیتزو، تریر ابریشمی و یورکشایر تریر.

علت‌ها و علائم دررفتگی کشکک در سگ‌ها

دررفتگی کشکک علت‌های مختلفی دارد. اغلب اوقات عامل اصلی این عارضه، وراثت یا ضربه است. همچنین دفورمیتی‌ها یا تغییر شکل‌های استخوانی نیز از جمله عوامل مهمی هستند که حیوان را مستعد چنین وضعیتی می‌کنند.

این عارضه با علائمی مثل لنگش تشخیص داده می‌شود. وقتی حیوان دچار دررفتگی کشکک می‌شود، در ابتدا شما معمولا متوجه یک پرش گاه‌به‌گاه در قدم‌های او خواهید شد یا خواهید دید که او به یک پایش علاقه بیشتری دارد. کشکک، اغلب به طور خودبه‌خود به جای اولش می‌لغزد و سگ به طور عادی راه می‌رود طوری که گویی هیچ اتفاقی نیفتاده. اما با گذشت زمان، ممکن است وضعیت بدتر شود و بیشتر بلنگد.

چهار درجه دررفتگی کشکک در سگ‌ها

در سگ‌ها، دررفتگی کشکک توسط دامپزشک و از طریق معاینه فیزیکی مشخص و بر اساس شدت به چهار درجه تقسیم می‌شود. این چهار درجه به شرح زیر هستند:

• درجه یک: کشکک با فشار دست از وضعیت طبیعی خارج می‌شود اما پس از رها شدن فورا به جای خود برمی‌گردد. دررفتگی کشکک درجه یک معمولا به طور تصادفی در معاینه‌های روتین دامپزشکی آشکار می‌شود. این درجه در اکثر موارد منجر به علائم بالینی مثل لنگش نمی‌شود و اقدام درمانی خاصی هم نیاز ندارد.
• درجه دو: کشکک به راحتی با فشار دست از وضعیت طبیعی خود خارج می‌شود و تا تنظیم دستی جابه‌جا می‌ماند. لنگش معمولا زمانی متناوب است که کشکک از موقعیت طبیعی خود خارج می‌شود. این درجه، در صورت آسیب دیدن غضروف (ناشی از دررفتگی مکرر) می‌تواند دردناک باشد.
• درجه سه: کشکک در بیشتر مواقع از جا درمی‌رود اما می‌توان آن را با فشار دست به حالت عادی خود بازگرداند. با این حال، هنگامی که این فشار برداشته شود، کشکک به طور خودبه‌خود شروع به دررفتگی می‌کند. به دلیل تغییرات ساختار اندام و یا آسیب غضروف ناشی از دررفتگی مکرر، سگ‌ها در این درجه ممکن است درد بیشتری را تجربه کنند و متعاقبا لنگش بیشتری هم نشان دهند.
• درجه چهار: کشکک به طور دائم از موقعیت طبیعی خود خارج شده است و نمی‌توان آن را به صورت دستی جا انداخت. تغییرات شدید ساختاری هم معمولا وجود دارد که بجز لنگش، باعث اختلال در حرکت و کاهش عملکرد اندام می‌شود.

آیا دررفتگی کشکک دردناک است؟

همانطور که پیش‌تر گفتیم، دررفتگی کشکک، از نظر شدت متفاوت است و خفیف‌ترین نوع آن خیلی دردناک نیست. اما با پیشرفت عارضه، تحمل وزن پاهای عقبی تغییر می‌کند و این به مرور زمان منجر به تغییراتی در لگن، استخوان‌های بلند و در نهایت التهاب مفصل می‌شود. شدت تغییرات به درجه و مدت زمانی که این درجه ادامه پیدا کرده بستگی دارد. با گذشت زمان و تغییر ساختار، التهاب مفصل شروع می‌شود که حقیقتا دردناک است.

درمان دررفتگی کشکک در سگ‌ها

روش‌های درمان دررفتگی کشکک در سگ‌ها بسته به درجه بیماری، از مدیریت پزشکی تا جراحی متغیر است. در بیشتر موارد، دررفتگی درجه یک و دو از طریق داروهای ضد درد و ضد التهاب، مدیریت وزن و مواردی از این دست درمان می‌شوند. توان‌بخشی فیزیکی هم ممکن است در این دو درجه مفید باشد و سگ‌ها بتوانند با بازسازی قدرت عضلانی، به فعالیت‌ عادی بازگردند. برخی از سگ‌هایی که دررفتگی کشکک درجه دو دارند، به دلیل آسیب غضروف، لنگش و درد قابل توجهی را تجربه می‌کنند و ممکن است برای بهبود کیفیت زندگی خود از جراحی سود ببرند. اما جراحی معمولا برای درمان دررفتگی کشکک درجه سه و چهار انجام می‌شود زیرا در این درجه‌ها، لنگش و درد قابل توجهی وجود دارد.

جراحی‌های دررفتگی کشکک به جراحی‌هایی تقسیم می‌شوند که ساختارهای استخوانی یا بافت نرم را اصلاح می‌کنند. هدف کلی، صرف نظر از نوع جراحی، این است که ساختارهای نگهدارنده مفصل زانو مجددا تنظیم شوند تا کشکک به طور طبیعی حرکت کند و در شیار استخوان ران باقی بماند.

به طور کلی جراحی دررفتگی کشکک معمولا موفقیت‌آمیز است و بجز درجه یا گرید چهار، که عوامل مختلفی در ایجاد آن دخیلند و باید اصلاح شوند، در درجه‌های پایین‌تر ظهور مجدد به ندرت اتفاق میفتد. خوشبختانه پیش‌آگهی این عارضه بسیار خوب است و یکی از جراحی‌های پرتکرار و موفقیت‌آمیزی است که همکاران ما در بخش جراحی بیمارستان دامپزشکی مرکزی در طول هفته بارها و بارها انجام می‌دهند.

آیا هر دو زانو باید همزمان جراحی شوند؟

حدود ۵۰ درصد از سگ‌هایی که مبتلا به دررفتگی کشکک هستند، در هر دو زانو مشکل دارند. در چنین مواقعی برخی از جراحان احساس می‌کنند که انجام جراحی هر پا با فاصله هشت هفته یا بیشتر، مفیدتر است چرا که در دوران نقاهت جراحی دوم، حیوان یک پای سالم برای راه رفتن خواهد داشت. اما اگر حیوان خیلی جوان است (زیر یک سال) شاید ‌بهتر باشد که هر دو پا همزمان عمل شوند تا از بروز مشکلات ساختاری در پایی که ابتدا عمل نشده جلوگیری شود. در هر حال، تشخیص این مورد به عهده جراح است.

مراقبت‌های بعد از عمل دررفتگی کشکک در سگ‌ها

طبیعتا این جراحی مثل هر جراحی دیگری دوران نقاهتی دارد که باید سپری شود. این مدت بسته به روش جراحی و وضعیت حیوان متفاوت است. بنابراین مدت نقاهت را دامپزشک به شما اطلاع خواهد داد. در ضمن برای اینکه محل جراحی به درستی بهبود یابد، ممکن است سگ مجبور شود به مدت سه تا پنج روز یک بانداژ یا بریس نرم بپوشد و برای حدود چهار تا هشت هفته حرکاتش محدود شود. بنابراین در طول دوران نقاهت، پیاده‌روی‌های سگ باید به فعالیت‌هایی برای استفاده از سرویس بهداشتی محدود شوند. برای جلوگیری از فعالیت زیاد، شاید لازم باشد او را در یک اتاق کوچک نگهدارید. همچنین به منظور کاهش تحلیل توده عضلانی در اندام‌های آسیب‌دیده، ممکن است فیزیوتراپی نیز تجویز شود چون به برخی از سگ‌ها کمک می‌کند تا زودتر به عملکرد طبیعی خود بازگردند.

توجه: اگر سگ بعد از یک ماه از پایش استفاده نکند، فیزیوتراپی یک ضرورت است.

سخن آخر

خوشبختانه، بسیاری از سگ‌های مبتلا به این عارضه برای از سرگیری فعالیت عادی خود نیازی به جراحی ندارند. گاهی اوقات تنها چیزی که لازم است کمی استراحت، آرامش یا فیزیوتراپی است. اما حتی اگر سگ شما برای بازگرداندن دامنه حرکتی خود نیاز به جراحی داشته باشد، جای نگرانی نیست چون جراحی کشکک حیوانات خانگی یک جراحی در دسترس است. اگر در راه رفتن سگتان اشکالی دیدید، اولین کاری که باید انجام بدهید این است که با دامپزشک مشورت کنید و او را در جریان علائم مشکوک حیوان بگذارید.

همکاران ما در بیمارستان دامپزشکی مرکزی، سگ شما را به طور فیزیکی معاینه می‌کنند تا شدت بیماری مشخص شود. اگر به جراحی نیاز باشد، بخش جراحی بیمارستان دامپزشکی مرکزی انواع عمل‌های جراحی موردنیاز حیوانات خانگی از جمله جراحی دررفتگی کشکک را در سریع‌ترین زمان ممکن انجام می‌دهد. به طوری که سگ محبوب شما پس از یک مدت کوتاه به همان حالت اولیه برمی‌گردد و بازیگوشی‌ را از سر می‌گیرد.