بیماری های کلیوی در گربه ها؛ عوامل خطر و ضرورت انجام آزمایش

بیماری کلیوی در گربه یکی از مشکلات شایع در گربه ها است و می‌تواند عوارضی جدی برای سلامت آن‌ها داشته باشد. از آنجا که شناسایی زودرس این مشکلات، نقشی کلیدی در درمان موثر گربه ها دارد، برای تشخیص و پیشگیری‌ از این بیماری ها، معاینات روتین و انجام آزمایشات منظم ادرار و خون ضروری است.

بیماری های کلیوی شایع در گربه ها

بیماری ‌های کلیوی در گربه‌ های خانگی از طریق مجموعه‌ای از علائم و عوارض مشخص می‌شوند. 4 مورد از این بیماری‌ها عبارت‌اند از: بیماری مزمن کلیوی، التهاب کلیه، سنگ کلیه و آمیلوئیدوز کلیوی که شایع ترین آن در گربه های مسن مورد اول یعنی بیماری مزمن کلیوی است که به خصوص زندگی گربه های پیر را تهدید می‌کند. در ادامه به تشریح هر ۴ مورد می‌پردازیم.

۱. بیماری مزمن کلیوی (CKD)

بیماری مزمن کلیه (CKD) در میان گربه‌های مسن ۱۰ سال و بالاتر شایع‌تر است و اغلب در طول زمان پیشرفت می‌کند و گربه‌های مبتلا، علائم زوال تدریجی را نشان می‌دهند. مسمومیت تصادفی همچنین در هر سنی می‌تواند باعث نارسایی حاد کلیوی در گربه‌ها شود که نیاز به مراقبت اورژانسی فوری دارد.

CKD یک بیماری علاج‌پذیر یا برگشت‌پذیر نیست. با این حال، تشخیص زودهنگام و حمایت و درمان، کیفیت و طول عمر گربه شما را با کاهش سرعت پیشرفت بیماری بهبود خواهد بخشید. در واقع، گربه‌ها می‌توانند سال‌ها با مدیریت مداوم بیماری زندگی کنند.

علائم بیماری مزمن کلیوی و تشخیص آن

• علائم اولیه: کاهش وزن، کم‌اشتهایی، تشنگی و ادرار زیاد، خز کدر.
• علائم هشداردهنده: استفراغ/اسهال (احتمالاً خونی)، بوی بد دهان، کاهش شدید انرژی (نیاز فوری به دامپزشک).
• تشخیص: آزمایش خون (کراتینین، اوره، الکترولیت‌ها)، آزمایش ادرار (وزن مخصوص)، اندازه‌گیری فشار خون.

مراحل بیماری‌ مزمن کلیوی

بر اساس راهنمایی که International renal interest society (به اختصار IRIS) در سال ۲۰۲۳ منتشر کرده، بیماری‌های مزمن کلیوی به ۴ دسته یا مرحله تقسیم می‌شوند:

مرحله اول بیماری مزمن کلیوی: کراتینین زیر ۱.۶ (این میزان در سگ‌ها زیر ۱.۴ است.)

مرحله دوم بیماری مزمن کلیوی: کراتینین ۱.۶ (۱.۴در سگ‌ها) تا ۲.۸

مرحله سوم بیماری مزمن کلیوی: کراتینین ۲.۸ تا ۵

مرحله چهارم بیماری مزمن کلیوی: کراتینین بالای ۵

طبیعتا هر یک از مراحل فوق اهداف و اقدامات درمانی متفاوتی می‌طلبد. به طور کلی این اهداف و اقدامات به شرح زیر هستند:

• مرحله اول: در مراحل اولیه، هدف کنترل و کند کردن سرعت پیشرفت بیماری است. اگر بیماری در این مراحل تشخیص داده شود، حدالامکان می‌توان از سرعت پیشرفت بیماری کاست. به طور کلی در مرحله اول اقدام درمانی خاصی نیاز نیست.
• مرحله دوم: در مرحله دوم درمان‌هایی نیاز است که شامل تغییرات و درمان‌های غذایی و احتمالاً دارودرمانی می‌شود.
• مرحله سوم و چهارم: در این مراحل، هدف بهبود کیفیت زندگی است و ‌امید زیادی به برگشت عملکرد کلیه نمی‌توان داشت.

درمان بیماری مزمن کلیه در گربه‌ ها

مدیریت رژیم غذایی و اصلاح و پیشگیری از کم‌آبی از عوامل بسیار مهم در درمان بیماری مزمن کلیوی گربه‌ها هستند. سایر درمان‌ها، مانند مکمل‌درمانی با پتاسیم یا دارو‌های باندشونده به فسفات و درمان فشار خون بالا یا کم‌خونی نیز ممکن است توصیه شوند. برای رسیدگی به گربه مبتلا به بیماری مزمن کلیوی، مقاله مراقبت های پس از تشخیص بیماری های کلیوی در حیوانات خانگی را بخوانید.

۲. التهاب کلیه (Nephritis)

التهاب کلیه می‌تواند ناشی از عفونت باکتری، ویروس یا سایر عوامل باشد. این بیماری می‌تواند به ۲ صورت حاد یا مزمن رخ دهد و ممکن است با علائمی مانند تب، خستگی، بی‌اشتهایی و ادرار خونی همراه باشد.

۳. سنگ کلیه (Kidney stones)

سنگ کلیه در گربه‌ها نادر است، اما می‌تواند باعث درد شکمی، ادرار خونی و مشکلات ادراری شود. از جمله علائم سنگ کلیه در گربه می‌توان به: استفراغ، بی اشتهایی، ادرار خونی، ادرار دردناک، درد شکم، عفونت مکرر دستگاه ادراری و تکرر ادرار اشاره کرد.

۴. آمیلوئیدوز کلیوی (Renal amyloidosis)

چهارمین بیماری کلیوی در گربه ها آمیلوئیدوز کلیوی است. این بیماری ناشی از تجمع غیرطبیعی پروتئین ‌ها در بافت کلیه است و می‌تواند باعث آسیب و عملکرد نامناسب کلیه شود.

آزمایش چکاپ کلیه در گربه ها

چکاپ کلیه یک روش تشخیصی است که به منظور ارزیابی سلامت کلیه ‌ها و تشخیص مشکلات کلیوی در گربه‌ ها استفاده می‌شود. این آزمایش شامل تحلیل نمونه ‌های خون و ادرار است و می‌تواند به شناسایی نشانگرهای عوارض کلیوی مانند افزایش سطح کراتینین و ادرار خونی کمک کند.

 چکاپ معمولاً در برنامه‌های پیشگیری و ارزیابی سلامتی گربه ‌ها، به ویژه در گربه ‌های مسن، توصیه می‌شود اما در گربه‌ های جوان نیز می‌تواند مفید باشد. چون اگرچه بیماری های کلیوی معمولاً در گربه ‌های مسن‌تر رخ می‌دهند، اما در برخی موارد در گربه ‌های جوان هم رخ می‌دهند. در واقع برخی از بیماری ‌های کلیوی به طور غیرقابل پیش بینی در هر سنی از زندگی گربه ‌ها ظاهر می‌شوند.

بنابراین اگر گربه‌ شما در معرض عوامل خطر بیماری کلیوی قرار دارد، مانند وراثت یا عوامل محیطی، آزمایش چکاپ می‌تواند در ارزیابی و پایش سلامت کلیه‌ها کمک کند. بنابراین، بهتر است برای محافظت از سلامت کلیه‌ های بچه گربه، آزمایش چکاپ را در نظر بگیرید.

عوامل خطر ایجاد بیماری های کلیوی در گربه ها

چندین عامل خطر می‌توانند باعث بیماری کلیوی گربه شوند. برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

سن گربه: بیماری کلیوی بیشتر در گربه‌های مسن رخ می‌دهد. با بالا رفتن سن، احتمال بروز مشکلات کلیوی افزایش می‌یابد.

نژاد گربه: برخی از نژادهای گربه، مانند پرشین و سیامی، بیشتر در معرض بیماری کلیوی هستند.

عفونت‌ های مزمن: برخی از عفونت ‌های مزمن مانند عفونت‌های دندانی و عفونت‌های مجاری ادراری می‌توانند باعث آسیب به کلیه‌ها شوند.

عوامل ژنتیکی: برخی از بیماری ‌های کلیوی به صورت وراثتی منتقل می‌شوند. بنابراین، گربه‌ هایی که پدر یا مادر مشکل داری دارند، در معرض خطر بیشتری هستند.

تجمع سموم: تجمع سموم و مواد مضر در بدن می‌تواند باعث آسیب به کلیه‌ها شود. برخی عوامل شامل مصرف طولانی مدت داروها، مواد شیمیایی سمی و غذاهایی که ممکن است سموم مخرب داشته باشند می‌توانند دلیل این تجمعات باشند.

سوء تغذیه: تغذیه نامناسب و کمبود مواد مغذی می‌تواند به آسیب کلیه‌ ها و بروز بیماری کلیوی در گربه ‌ها منجر شود.

مشکل در ترشح ادرار: هر عاملی که ترشح ادرار را مختل کند ممکن است باعث مشکلات کلیوی شود. به عنوان مثال، سنگ کلیه‌ می‌تواند باعث انسداد مسیرهای ادراری شود و ترشح ادرار را مختل کند.

سایر بیماری ها: برخی بیماری‌های دیگر مثل دیابت، فشار خون بالا (هایپرتانسیون) و بیماری‌های ایمنی هم می‌توانند خطر بیشتری برای بروز بیماری کلیوی در گربه‌ها ایجاد کنند.

فاکتورهای ارزیابی عملکرد کلیه ‌های گربه

در آزمایش بیوشیمیایی خون برای ارزیابی عملکرد کلیه‌ ها در گربه، چندین فاکتور مورد بررسی قرار می‌گیرند. مهم‌ترین فاکتورهای مورد بررسی عبارت‌اند از:

کراتینین (Creatinine)

سطح کراتینین در خون مستقیماً با عملکرد کلیه ‌ها مرتبط است. افزایش سطح کراتینین در خون معمولاً نشان‌دهنده کاهش عملکرد کلیه ‌ها است.

اوره (Urea)

سطح اوره در خون نیز به طور کلی با عملکرد کلیه ‌ها مرتبط است. افزایش سطح اوره نیز ممکن است نشان‌دهنده کاهش عملکرد کلیه ‌ها باشد.

فیلترهای گلومرولی (Glomerular Filtration Rate – GFR) 

اندازه‌گیری مستقیم GFR  دشوار است، اما از روش‌های تقریبی مانند استفاده از فرمول‌های محاسباتی برای تخمین GFR استفاده می‌شود. این فرمول‌ها بر اساس سطح کراتینین، سن، جنسیت و وزن فرد محاسبه می‌شوند.

سایر نتایج

در آزمایش بیوشیمیایی خون، ممکن است سایر نتایج مانند سدیم، پتاسیم، فسفر نیز مورد بررسی قرار بگیرد. این نتایج می‌توانند به ارزیابی عملکرد کلیه‌ها و تعادل الکترولیتی کمک کنند.

دامپزشک براساس شرایط و نیازهای خاص گربه‌ از آزمایش‌های بیوشیمیایی خون مختلفی استفاده می‌کند. هر آزمایش بیوشیمیایی خون باید به همراه ارزیابی دقیق سابقه پزشکی و سایر علائم بالینی گربه در نظر گرفته شود تا تشخیص صحیح و درمان مناسب ارائه شود.

پیشگیری

برای پیشگیری از بیماری کلیوی در گربه ها باید آب تمیز و خنک در اختیار آن‌ها قرا بگیرد و به طور منظم کلیه‌های آن‌ها چکاپ شود تا بیماری در مراحل اولیه شناسایی گردد. برای اطلاعات بیشتر به مقاله پیشگیری از بیماری های کلیوی گربه و سگ مراجعه کنید.

بیماری کلیوی گربه در یک نگاه

در جدول زیر چکیده نکات مهم این مقاله را می‌خوانید:

🔹🔹🔹

کلیه آزمایشات مورد نیاز حیوان خانگی با دقت بالا در بخش آزمایشگاه بیمارستان دامپزشکی مرکزی انجام می‌شود. در صورتی که در مورد بیماری‌ کلیوی گربه خود سوالی دارید با شماره‌های مندرج در سایت تماس بگیرید تا توسط همکاران ما راهنمایی شوید.

سوالات متداول

علائم سنگ کلیه در گربه چیست؟
استفراغ، بی اشتهایی، ادرار خونی، ادرار دردناک، درد شکم، عفونت مکرر دستگاه ادراری و تکرر ادرار.

علت بزرگ شدن کلیه گربه چیست؟
از جمله علل بزرگ شدن کلیه در گربه می‌توان به بیماری های ژنتیکی، مسمومیت با برخی داروها یا سموم، التهاب و عفونت (پیلونفریت باکتریایی یا قارچی)، تومور و سرطان ها، انسداد مجاری ادراری، کیست دستگاه ادراری (کلیه پلی کیستیک)، آبسه، آمیلوئیدوز اشاره کرد.

نارسایی حاد کلیه چیست؟
در نارسایی حاد کلیه پیشرفت بیماری به صورت بسیار ناگهانی اتفاق می‌افتد، در حالی که نارسایی مزمن کلیه به علت شرایط طولانی مانند بیماری کلیه پلی کیستیک، سرطان یا آسیب مزمن کلیه رخ می‌دهد.