ثابت شده که استرس عنصر ضروری (یا محرک) اغلب مشکلات رفتاری رایج در گربه ها و عامل برخی از بیماری های جدی است. گربه‌ها احساسات خود را به صراحت دیگر گونه‌های جانوری نشان نمی‌دهند و تمایل دارند به جای اینکه ترس های خود را نمایان کنند، کناره‌گیری کرده و ساکت شوند. بنابراین، مراقبان باید نشانه های ظریف استرس را در گربه ها بشناسند تا بهترین مراقبت ممکن را از آنها به عمل آورند.
بیماری های مرتبط با استرس در گربه ها
طبق یک گفته قدیمی استرس مادر خیلی از بیماری ها است. این عامل بخصوص در گربه ها اهمیت ویژه‌ای دارد چون نقش عوامل استرسی در بروز برخی از بیماری ها در گربه ها به خوبی ثابت شده است و مراجعین زیادی با این مشکل روبرو هستند.
مهم ترین بیماری هایی که در اثر استرس در گربه ها ایجاد می‌شوند عبارتند از:
- بیماریFIP ؛ از مهمترین بیماری های ویروسی در گربه ها که می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
- انگل خونی گربه ها در اثر عامل مایکوپلاسمایی
- توکسوپلاسموز
توجه: بجز بیماری های عفونی که مواردش متعدد است، بیماری های قلبی هم با استرس در ارتباطند؛ در گربه ها عارضه ای با عنوان HCM(یکی از بیماری های عضله قلب) رخ می‌دهد که بروز ناگهانی آن با یک عامل استرسی همراه است.
بنابراین باید استرس هایی که در کنترلمان است کاهش بدیم تا احتمال بروز این بیماری ها کاهش پیدا کند.
سیستم های فیزیولوژیکی تنظیم استرس
چندین سیستم فیزیولوژیکی در بدن گربه استرس را تنظیم می‌کنند، به ویژه محور HPA (هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال) و سیستم عصبی سمپاتیک، که هر دو برای مقابله با استرس کوتاه مدت «طبیعی» تکامل یافته‌اند. بر اساس سبک زندگی این گونه جانوری، این سیستم‌ها ترشح هورمون‌هایی را کنترل می‌کنند که فرد را برای چالش آماده می‌سازند، که اغلب به آن پاسخ جنگ و گریز یا پاسخ استرس حاد می‌گویند.
با این حال، این سیستم ها برای مدیریت استرس مزمن یا طولانی مدت سازگاری کمی دارند آن هم در حالی که این نوع استرس نقش مهمی در ایجاد مشکلات رفتاری و بیماری های مرتبط با استرس دارد.
چرا برخی از گربه ها بیشتر مستعد ابتلا به استرس مزمن هستند؟
غلبه بر چالش ها به عوامل ژنتیکی و محیطی بستگی دارد. توسعه سیستم های فیزیولوژیکی درگیر در پاسخ به استرس قبل از تولد بچه گربه آغاز می‌شود. اگر مادر در دوران بارداری استرس داشته باشد یا تغذیه مناسبی نداشته باشد، بچه گربه ممکن است بیشتر مستعد ایجاد استرس و راهبردهای مقابله ای ناسازگاری باشد که اساس بسیاری از مشکلات رفتاری رایج را تشکیل می‌دهند.
فقدان اجتماعی شدن اولیه و فرصت هایی برای تجربه مناظر، صداها و بوهای یک محیط معمولی خانگی هم ممکن است زندگی را در مراحل بعدی بسیار دشوار کند.
چگونه استرس را در گربه تشخیص دهیم؟
انواع محتلف استرس علائم خاص خود را دارند:
- استرس حاد
استرس حاد ناشی از یک رویداد یا تهدید غیرمنتظره است و تشخیص آن در گربه ها نسبتا آسان است.
بسیاری از علائم زیر ممکن است مشهود باشد:
– بی حرکتی
– بدن – راست روی چهار دست و پا خمیده، تکان می‌خورد
– شکم – تنفس سریع
– پاها – خم شده
– دم – نزدیک به بدن
– سر – پایین تر از بدن، بی حرکت
– چشم ها – کاملاً باز است
– مردمک ها – کاملا گشاد شده
– گوش ها – کاملاً روی سر صاف شده است
– صدا – میو میوی غمگین، جیغ، غرغر یا ساکت بودن
– خش خش، غرغر
– ادرار و مدفوع غیر ارادی
– پرخاشگری هنگام نزدیک شدن
- استرس مزمن
تشخیص استرس مزمن دشوارتر است، زیرا در مدت زمان طولانی ایجاد می‌شود و علائمش ظریف‌ترند. اما به احتمال زیاد این نوع استرس بر الگوهای رفتاری و روتین‌ها تأثیر می‌گذارد، مثلا:
– ممانعت از خوردن، رعایت بهداشت فردی، دفع ادرار و مدفوع یا پرخوری (بسته به تیپ شخصیتی).
– افزایش دوره های استراحت یا خواب کاذب.
– پنهان شدن.
– افزایش وابستگی یا کناره گیری اجتماعی (بسته به تیپ شخصیتی).
– پرخاشگری تدافعی نسبت به افراد/سایر گربه ها.
– هوشیاری فوق العاده و افزایش پرش (پریدن به بالا با کوچکترین صدا).
– عدم فعالیت در بازی.
– تغییرات در الگوهای رفتاری عمومی، به عنوان مثال صرف نظر از تغییرات عادی فصلی، زمان بیشتری را در داخل خانه سپری می‌کنند.
– ادرار یا مدفوع نامناسب
– ادرار در اتاق
– نظافت بیش از حد، پیکا (میل به خوردن اقلام غیر خوراکی)
– افزایش مالیدن صورت، خاراندن سطوح
– رفتارهای تکراری و بی ربط
– تهاجم هدایت شده (به سمت هدفی که منبع اصلی تهدید نیست)
– رفتار دوسوگرا (روکردن/کناره گیری، سیگنال های متناقضی که تقریباً به طور همزمان رخ می‌دهند)
عوامل استرس زا در گربه ها
عواملی که در گربه ها استرس ایجاد می‌کنند را می‌توان در تعامل با مردم و محیط زیست یافت، اما مقدار قابل توجهی از استرسی که گربه ها تجربه می‌کنند از سمت گونه خودشان است.
مثلا اگر گربه مجبور باشد منابع خود را با گربه هایی که با آنها کنار نمی‌آید به اشتراک بگذارد، به خصوص وقتی در منطقه‌ای زندگی می‌کند که جمعیت گربه ها زیاد است.
متأسفانه، برخی از مراقبان ممکن است ناخواسته در افزایش سطح استرس گربه‌ها نقش داشته باشند؛ مثلا ممکن است از نظر فیزیکی مزاحم باشند (تمایل زیادی به تماس با گربه داشته باشند) عوض اینکه متقابلا و در حد معقول واکنش نشان دهند. برخی از مراقبان هم در رفتار خود ناسازگار هستند و گربه های خود را بلاتکلیف می‌گذارند.
محیط زیست ممکن است آخرین چیزی باشد که در هنگام ارزیابی سلامت گربه به ذهن مراقبان خطور می‌کند. آنها ایمنی و عشق را به عنوان مهمترین نیاز حیوانات خانگی می‌بینند. با این حال، برای برخی از گربه‌ها، حبس شدن در خانه، بی حوصلگی یا دسترسی محدود به مکان‌های مخفی یا ظروف خاک می‌تواند بسیار استرس‌زا باشد. به طور خلاصه شایع‌ترین موارد استرس زا در گربه ها شامل:
- مسافرت رفتن (حدالامکان گربه را به سفر نبرید)
- جراحی ها (که البته اجتناب ناپذیرند.)
- واکسیناسیون
توجه: توصیه می‌کنیم از ترکیباتی که تحریک کننده سیستم ایمنی هستند استفاده شود تا اثر واکسن و جراحی کاهش پیدا کند.
- اضافه شدن یک گربه جدید به محیط
- کلا هر عامل هیجان برانگیز
نکته: استرس لزوما همیشه منفی و نگران کننده نیست. بنا به تعریف، هر عاملی که هیجانات حیوان را ناگهانی افزایش بدهد حتی یک هیجان مثبت (مثلا خوشحالی از بازگشت مراقب از سفر)، یک نوع استرس است.
تسکین و پیشگیری از استرس در گربه ها
مراقبت از گربه به گونه ای که به نیازهای او احترام گذاشته شود بهترین کار برای پیشگیری یا کاهش استرس مزمن به شمار می‌رود. به یاد داشته باشید که چیزهایی که گربه شما را تحت فشار قرار می‌دهد می‌تواند چیزهایی باشد که به هیچ وجه نگران کننده نیستند.
از آنجایی که گربه ها مسئول بقای خود هستند، دائماً خطر را ارزیابی می‌کنند و در هر مکان جدید یا برخورد اجتماعی به دنبال تهدید و خطر می‌گردند. بنابراین، برای آنها بسیار اطمینان بخش است اگر زندگی‌شان متشکل از روال های آشنا و درجه خاصی از پیش بینی باشد، زیرا آنها از نظر تاریخی می‌دانند که اینها ایمن هستند. رفتارهای قابل پیش بینی و ایجاد برنامه های روزمره یک کاهش دهنده استرس عالی است.
تعداد گربه هایی که نگهداری می‌کنید باید به دقت در نظر گرفته شود، به خصوص اگر جمعیت زیادی از گربه ها در منطقه شما وجود داشته باشد، زیرا این مسئله بار اضافی ایجاد می‌کند.
تعداد منابعی که برای گربه (یا گربه ها) فراهم می‌کنید (مانند کاسه‌های غذا، کاسه‌های آب، ظروف خاک، تخت‌خواب، مکان‌های مخفی، تخت‌های بلند، پایه‌های خراشیدن، اسباب‌بازی‌ها) باید برای برآوردن نیازهای آنها کافی باشد. یک فرمول خوب برای محاسبه مقدار مناسب این است: یک عدد برای هر گربه و یک عدد اضافی برای همه.
حفظ رابطه صحیح با گربه همیشه یک چالش است. همدلی با نیازهای عاطفی منحصر به فرد آنها، کلید زندگی بدون استرس است. یک گربه با اعتماد به نفس و اجتماعی نسبت به یک گربه خجالتی که به عنوان یک بچه گربه به طور مناسبی اجتماعی نشده، توجه بیشتری را طلب می‌کند. اجازه دادن به گربه برای ارتباط گیری احتمالاً ساده‌ترین روش بالابردن کیفیت و کمیت محبت است.
اگر گربه‌تان اجازه خارج شدن از خانه را دارد، در صورت امکان، زمان گردش باید به گربه واگذار شود و نه شما. هنگامی که قلمرو توسط چندین گربه به اشتراک گذاشته می‌شود، ممکن است زمان‌های خاصی از روز وجود داشته باشد که گربه احساس امنیت نکند. گربه ها یک سیستم ارتباطی پیچیده دارند و از حس بویایی برای ارسال پیام در مورد زمان هایی که افراد خاصی در آن منطقه هستند استفاده می‌کنند. بنابراین گربه بهتر از شما می‌داند که چه زمانی برای بیرون رفتن مناسب است.
هنگامی که گربه را منحصراً در داخل خانه نگهداری می‌کنید، یک محیط پویا و چالش برانگیز برای ورزش و سرگرمی از کسالت و ناامیدی پیشگیری می‌کند. گربه ها برای سلامت عاطفی و جسمی خود باید مانند گربه ها رفتار کنند. بنابراین، محیطی را برای او فراهم کنید که یک زیستگاه طبیعی را شبیه سازی کند مثلا قرار دادن یکسری استوانه کوتاه و بلند برای جست و خیز کردن.
اینکه انتظار داشته باشید گربه‌تان یک زندگی عاری از عوامل استرس زا داشته باشد انتظاری غیر واقع‌بینانه است. اما شناخت عوامل محرک و به حداقل رساندن آنها، احتمال بروز مشکلات و بیماری های مرتبط با استرس را کاهش می‌دهد.
در این مقاله سعی کردیم مهمترین نکاتی که باید در مورد استرس گربه ها و بیماری های مرتبط با آن بدانید برایتان بازگو کنیم. اگر همچنان ابهامی دارید یا سئوالی ذهنتان را مشغول کرده کافی است با شماره‌های مندرج در سایت تماس بگیرید و مستقیما از راهنمایی کارشناسان ما بهره‌مند شوید.
