بیماری مزمن کلیوی یا CKD، یکی از مخفی‌ترین بیماری‌های عمده در گربه‌ها است و معمولا با افزایش سن، آرام‌آرام آنها را درگیر می‌کند. اما می‌تواند ناگهان هم ظاهر شود و اثرات مخربی داشته باشد. هنگامی که کلیه‌های گربه شما قادر به انجام وظایف معمول خود نباشند، این مسأله می‌تواند منجر به نارسایی کلیوی و متأسفانه مرگ او شود. در این مقاله، شما را با بیماری مزمن کلیوی در گربه‌ها، علائم، تشخیص و راه‌های درمان آن آشنا می‌کنیم.
بیماری مزمن کلیوی یا CKD چیست؟
بیماری مزمن کلیه (CKD) در میان گربه‌های مسن ۱۰ سال و بالاتر شایع‌ترین است. اغلب در طول زمان پیشرفت می‌کند و گربه‌های مبتلا، علائم زوال تدریجی را نشان می‌دهند. مسمومیت تصادفی همچنین در هر سنی می‌تواند باعث نارسایی حاد کلیوی در گربه‌ها شود که نیاز به مراقبت اورژانسی فوری دارد.
کلیه‌ها به حفظ تعادل مایعات، تولید هورمون‌های کلیدی، تنظیم الکترولیت‌ها و فشار خون کمک می‌کنند. و البته مواد زائد بدن را از طریق ادرار دفع می‌کنند. اما در بیماری مزمن کلیوی، تمام این عملکرد‌های مهم مختل و مواد زائد در بدن جمع می‌شوند.
CKD یک بیماری علاج‌پذیر یا برگشت‌پذیر نیست. با این حال، تشخیص زودهنگام و حمایت و درمان، کیفیت و طول عمر گربه شما را با کاهش سرعت پیشرفت بیماری بهبود خواهد بخشید. و در واقع، گربه‌ها می‌توانند سال‌ها با مدیریت مداوم بیماری زندگی کنند.
علائم بیماری مزمن کلیوی چیست؟
گربه مبتلا به CKD شما ممکن است چندین نشانه بروز دهد که البته شما هم ممکن است این نشانه‌ها را نادیده بگیرید یا عادی تلقی کنید. علائم بالینی بیماری مزمن کلیوی عبارتند از:
- کاهش وزن و عضله (معمولاً تدریجی)
- کاهش اشتها
- خز خاردار و کدر
- افزایش تشنگی
- افزایش ادرار
علائم واضح و هشداردهنده‌تر عبارتند از:
- استفراغ و اسهال که هر دو احتمالاً حاوی خون هستند
- بوی بسیار بد دهان
گربه‌هایی که احساس خوبی ندارند، تمایل دارند بیماری خود را با خوابیدن یا پنهان شدن، مخفی کنند. دانستن اینکه چه علائمی را باید جستجو کنید ممکن است شانس کشف بیماری را افزایش دهد. بنابراین، گربه خود را بلند کنید و وزن او را ارزیابی کنید، ماهیچه‌هایش را لمس کنید، خز را از نظر نرمی یا زبری بررسی کنید، غذا خوردن و نوشیدن را تا جایی که می‌توانید کنترل کنید و حواستان به ظرف خاک گربه هم باشد. در مجموع هر گونه تغییر محسوس باید فورا به دامپزشک اطلاع داده شود.
توجه: علامت حاد شامل کاهش چشمگیر انرژی است. اگر چنین موردی را مشاهده کردید فورا او را نزد دامپزشک بیاورید. کارشناسان و متخصصان ما در بخش داخلی بیمارستان دامپزشکی مرکزی می‌توانند با انجام معاینات و آزمایشات مخصوص، به سرعت علت کاهش انرژی را تشخیص داده و اقدامات درمانی لازم را شروع کنند.
تشخیص بیماری مزمن کلیوی در گربه‌ها
درست مانند انسان‌ها، گربه‌ها نیز از معاینه فیزیکی سالانه سود می‌برند. این معاینات در شناسایی مشکلات در حال رشد (قبل از اینکه تبدیل به یک مشکل واقعی برای شما و گربه‌تان شود)، مفید هستند.
نمونه خون و نمونه ادرار برای آزمایش میزان کراتینین و اوره – دو ماده شیمیایی که معمولا از طریق کلیه‌ها دفع می‌شوند – جمع‌آوری می‌شود. الکترولیت‌ها و اعداد گلبول‌های قرمز نیز بررسی می‌شوند تا سرنخ‌هایی از CKD به دست آید. دامپزشکان همچنین غلظت ادرار گربه شما را با استفاده از آزمایشی به نام وزن مخصوص ادرار بررسی می‌کنند. فشار خون نیز باید اندازه‌گیری شود. به یاد داشته باشید که تشخیص زودهنگام، می‌تواند از هزینه و استرس بیشتر در آینده جلوگیری کند.
مراحل بیماری‌های مزمن کلیوی
همانطور که گفتیم تشخیص CKD بر اساس آزمایش خون و کراتینین سرم خون است. بر اساس راهنمایی که International renal interest society (به اختصار IRIS) در سال ۲۰۲۳ منتشر کرده، بیماری‌های مزمن کلیوی به ۴ دسته یا مرحله تقسیم می‌شوند:
- مرحله اول بیماری مزمن کلیوی: کراتینین زیر ۱.۶ (این میزان در سگ‌ها زیر ۱.۴ است.)
- مرحله دوم بیماری مزمن کلیوی: کراتینین ۱.۶ (۱.۴در سگ‌ها) تا ۲.۸
- مرحله سوم بیماری مزمن کلیوی: کراتینین ۲.۸ تا ۵
- مرحله چهارم بیماری مزمن کلیوی: کراتینین بالای ۵
طبیعتا هر یک از مراحل فوق اهداف و اقدامات درمانی متفاوتی می‌طلبد. به طور کلی این اهداف و اقدامات به شرح زیر هستند:
- مرحله اول و دوم: در مراحل اولیه، هدف کنترل و کند کردن سرعت پیشرفت بیماری است. اگر بیماری در این مراحل تشخیص داده شود، حدالامکان می‌توان از سرعت پیشرفت بیماری کاست. به طور کلی در مرحله اول اقدام درمانی خاصی نیاز نیست. اما در مرحله دوم درمان‌هایی نیاز است که شامل تغییرات و درمان‌های غذایی و احتمالاً دارودرمانی می‌شود.
- مرحله سوم و چهارم: در این مراحل، هدف بهبود کیفیت زندگی است و امید زیادی به برگشت عملکرد کلیه نمی‌توان داشت.
بنابراین تشخیص زودهنگام بیماری‌های مزمن کلیوی بسیار حیاتی است. چکاپ‌های روتین مخصوصا در نژاد‌های خاصی مثل پرشین که مستعد کیست‌های کلیوی هستند و بیماری‌های کلیوی در آنها شایع‌تر است کمک‌کننده است. چرا که اگر تغییرات کراتینین خون سنجیده شود، در بهترین زمان ممکن بیماری تشخیص داده می‌شود و اقدامات درمانی لازم برای بهبود زندگی گربه صورت می‌گیرد.
بیماری مزمن کلیوی در گربه‌ها چگونه درمان می‌شود؟
مدیریت رژیم غذایی و اصلاح و پیشگیری از کم‌آبی از عوامل بسیار مهم در درمان بیماری مزمن کلیوی گربه‌ها هستند. سایر درمان‌ها، مانند مکمل‌درمانی با پتاسیم یا دارو‌های باندشونده به فسفات و درمان فشار خون بالا یا کم‌خونی نیز ممکن است توصیه شوند. دامپزشکان معمولا به طور کامل در مورد برنامه درمانی گربه شما و نقش شما در آن بحث خواهند کرد. توصیه می‌کنیم هر سؤالی که دارید آماده کنید و فعالانه در این بحث‌ها شرکت کنید.
سخن آخر
در مورد بیماری‌های کلیوی گربه‌سانان، مهمترین بیماری، بیماری مزمن کلیوی یا CKD است. این بیماری از این نظر اهمیت دارد که درمان آن با توجه به امکانات موجود با مشکلات زیادی روبرو است؛ از جمله اینکه مراکز جهانی که اقداماتی مثل دیالیز و پیوند کلیه انجام می‌دهند بسیار محدودند.
اما همانطور که پیش‌تر هم گفتیم تشخیص زودهنگام بیماری با آزمایش‌های ساده و در دسترس می‌تواند از وخامت اوضاع جلوگیری کند. همکاران ما در بیمارستان دامپزشکی مرکزی تهران با انجام این آزمایشات و تشخیص سریع بیماری مزمن کلیوی در گربه‌ها و همچنین ارائه اقدامات درمانی سریع و به موقع، کیفیت زندگی گربه شما را به طور محسوسی بالا می‌برند.
