انسداد مجاری ادراری در گربه ها؛ علائم، راه های تشخیص و درمان

انسداد مجاری ادراری به این معنی است که حیوان خانگی شما نمی‌تواند مثانه خود را تخلیه کند. در آناتومی طبیعی گربه، ادرار در دو کلیه تولید می‌شود و از لوله‌ های مربوطه (حالب) به مثانه می‌رود. هنگامی که حیوان خانگی آماده ادرار کردن است، ادرار از طریق آلت تناسلی،  از مثانه به سمت لوله منفرد (مجرای خروجی ادرار)،  به خارج حرکت می‌کند. انسداد ادرار بیشتر در گربه های نر اتفاق میفتد چون مجرای ادرار نرها تنگ‌تر از ماده ها است و بنابراین بیشتر مستعد انسداد است.

این انسداد می‌تواند منجر به عواقب تهدید کننده زندگی مانند ناهنجاری های خطرناک الکترولیت شود، بر قلب تأثیر بگذارد و یا منجر به نارسایی کلیه و پارگی مثانه (پارگی) شود. انسداد مجاری ادراری در گربه ها یک اورژانس پزشکی است و هر گربه ای که مشکوک به انسداد است باید فورا توسط دامپزشک بررسی شود.

بیماری های ادراری مشابه انسداد مجاری ادراری

انسداد مجاری ادراری علائمی مشابه سایر بیماری های ادراری دارد. بیماری دستگاه ادراری تحتانی گربه (FLUTD) یک اصطلاح عمومی  برای توصیف شرایط دستگاه ادراری در گربه‌ها است که مجرای ادرار و مثانه را درگیر می‌کند، از جمله عفونت‌های دستگاه ادراری، سنگ‌های مثانه و التهاب (تورم). یکی از علل شایع FLUTD سیستیت ایدیوپاتیک گربه (FIC) است FIC یک وضعیت التهابی مثانه است که به دلیل استرس رخ می‌دهد.

FLUTD، FIC و انسداد مجرای ادرار، همگی می‌توانند منجر به علائم بالینی مشابهی شوند و تشخیص اینکه کدام بیماری گربه را تحت تاثیر قرار داده برای مراقبان حیوانات خانگی دشوار است.

اما به هر حال تعیین نوع بیماری بسیار مهم است، زیرا انسداد مجرای ادرار برخلاف آن دو بیماری دیگر می‌تواند کشنده باشد.

علائم بالینی رایج بیماری های ادراری و انسداد مجاری ادراری

علائم بالینی رایج با  FLUTD،  FIC  و  شروع انسداد مجرای ادرار عبارتند از:

• ادرار خونی
• اضطرار برای ادرار کردن (رفت و آمد مکرر به جعبه خاک)
• دفع ادرار با مقادیر کمتر
• زور زدن برای ادرار کردن (که گاهی اوقات می‌تواند با زور زدن برای مدفوع اشتباه گرفته شود)
• ادرار کردن در خارج از جعبه خاک (اغلب در مکان‌های عجیب و غریب مانند وان و سینک)
• لیسیدن ناحیه تناسلی
• میو میو با صدای بلند به گونه‌ای که انگار درد و ناراحتی تجربه می‌کند.
• بی حالی/افزایش اختفا
• کاهش اشتها
• استفراغ / اسهال

علامت اصلی گربه مبتلا به انسداد مجاری ادراری

مشخصه اصلی گربه ‌ای که انسداد مجرای ادرار دارد، تلاش برای ادرار کردن بدون تولید ادرار یا تولید فقط چند قطره ادرار است. تشخیص آن می‌تواند سخت باشد، به خصوص اگر حیوان خانگی شما مکرراً به سمت ظرف خاکش می‌رود یا بیرون از جعبه خاک ادرار می‌کند. (قرار دادن گربه در یک حمام کوچک با یک جعبه خاک برای چند ساعت برای بررسی تولید ادرار احتمالا بهترین راه تشخیص است.)

توجه: اگر در مورد اینکه گربه ادرار کرده یا نه شک داشتید، آن را یک اورژانس در نظر بگیرید و فوراً گربه را نزد دامپزشک ببرید. عواقب تهدیدکننده زندگی ممکن است در کمتر از 12 تا 24 ساعت از ناتوانی در دفع ادرار رخ دهد و مرگ ناشی از انسداد درمان نشده ممکن است در کمتر از 36-48 ساعت رخ دهد.

علل انسداد مجاری ادراری در گربه ها

علل شایع انسداد مجرای ادرار عبارتند از:

• پلاگ های مجرای ادرار: اینها شایع‌ترین علت انسداد در گربه های نر هستند.پلاگ های مجرای ادرار ترکیبی از کریستال ها و مخاطی هستند که توسط بدن ایجاد می‌شوند.آنها در مجرای ادرار قرار می‌گیرند و از خروج ادرار جلوگیری می‌کنند.
• سنگ های مثانه: این سنگ ها می‌توانند از مثانه حرکت کرده و در مجرای ادرار مستقر شوند و باعث انسداد مجرای ادرار شوند.
• تنگی مجرای ادرار و سرطان: اینها علل نادر اما احتمالی هستند.
• تورم: در بیش از 50 درصد موارد، هیچ علت قطعی یافت نمی‌شود اما التهاب احتمالاً نقش دارد.

تمام نژادهای گربه در معرض خطر انسداد مجرای ادرار هستند اما نرها بیشتر از ماده ها مستعد ابتلا به این بیماری‌اند زیرا مجرای ادراری آنها باریک‌تر است. گربه هایی که آب کافی نمی‌نوشند نیز ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند.

تشخیص انسداد مجاری ادرار در گربه ها

دامپزشک کارش را با گرفتن سابقه پزشکی کامل گربه شروع می‌کند. (حتماً هر گونه اطلاعاتی در مورد زور زدن، مشکل در ادرار کردن یا ادرار خونی را فوراً با متخصص در میان بگذارید.) سپس یک معاینه فیزیکی کامل انجام می‌دهد، از جمله لمس شکم برای تعیین محل مثانه. در یک گربه معمولی، مثانه باید کوچک و مانند یک بادکنک آبی نرم باشد. در گربه مبتلا به FLUTD یا FIC،  مثانه اغلب بسیار کوچک است و نمی‌توان آن را لمس کرد زیرا گربه به دفعات ادرار می‌کند. در گربه بیمار، مثانه مانند توپ بیسبال سفت و سفت خواهد بود و احتمالاً هنگام لمس دردناک است.

دامپزشک همچنین ممکن است سعی کند به آرامی مثانه را کمی فشار دهد، اما در اکثر انسدادهای مجرای ادرار، مثانه را نمی‌توان به این روش تخلیه کرد. لمس مثانه بخش مهمی از تشخیص انسداد مجاری ادراری است، اما باید فقط توسط دامپزشک انجام شود.

اگر گربه به شدت چاق یا تحریک پذیر باشد، دامپزشک ممکن است در لمس مثانه مشکل داشته باشد و آزمایش های اضافی توصیه شود. سونوگرافی از شکم گربه هم در ارزیابی اندازه مثانه و بررسی توده های مثانه یا کریستال های ادراری مشکوک مفید است. همچنین ممکن است برای مشاهده اندازه مثانه و بررسی سنگ های مثانه یا مجرای ادرار، رادیوگرافی شکم انجام شود.

درمان انسداد مجاری ادراری در گربه ها

گربه های مبتلا به انسداد مجاری باید درمان شوند و مجاری‌شان باز شود. درمان شامل رفع انسداد و رفع تجمع بالقوه کشنده الکترولیت ها و سموم ادراری است که با قرار دادن سوند ادراری در حالی که گربه تحت آرامبخشی یا بیهوشی است به دست می‌آید. قرار دادن سوند ادراری در گربه مبتلا، می‌تواند چالش برانگیز باشد. عوارض احتمالی شامل پارگی مجرای ادرار و پارگی مثانه است و حتی ممکن است به جراحی اضطراری هم نیاز شود.

خوشبختانه اکثر گربه ها با موفقیت در عرض ۳ تا ۵ روز درمان می‌شوند. در طول این مدت، اغلب گربه هایی که پتاسیم آنها به میزان قابل توجهی افزایش یافته است، برای کاهش سطح پتاسیم و محافظت از قلب با گلوکونات کلسیم و/یا انسولین و گلوکز  درمان می‌شوند. گربه با داروهای مسکن و مایعات IV در بیمارستان بستری خواهد  شد. آنتی بیوتیک ها و رژیم غذایی با نسخه نیز ممکن است تجویز شوند. هنگامی که انسداد رفع و فشار از روی کلیه ها برداشته شود، کلیه معمولاً به حالت عادی باز می‌گردد. با این حال، نارسایی حاد کلیه هم ممکن است رخ دهد.

جراحی برای رفع انسداد مجاری ادراری

در بیشتر موارد، مدیریت پزشکی استاندارد کافی است. با این حال اگر گربه سنگ مثانه یا سابقه قبلی انسداد مجرای ادرار داشته باشد، دامپزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. سیستوتومی برای برداشتن سنگ های مثانه انجام می‌شود. اورتروستومی پرینه (PU )  یک روش جراحی ترمیمی  تخصصی است که برای ایجاد دهانه مجرای ادرار بازتر در گربه نر و جلوگیری از انسداد مجرای ادرار در آینده است PU با خطراتی همراه است و از بروز اپیزودهای آینده یا علائم بالینی FLUTD یا FIC جلوگیری نمی‌کند. دامپزشک می‌تواند به شما کمک کند که آیا PU درمان صحیحی برای گربه هست یا خیر.

بازیابی و مدیریت انسداد مجاری ادراری در گربه ها

تشخیص و درمان به موقع برای نتایج موفقیت آمیز در انسداد مجاری ادراری گربه ها بسیار مهم است. بیشتر گربه‌ ها برای دریافت مایعات داخل وریدی، داروهای ضد درد و سایر مراقبت ‌های حمایتی به مدت ۳ تا ۵ روز با کاتتر ادراری در بیمارستان بستری می‌شوند. هنگامی که ادرار شفاف شد و خون مجدداً عادی شد، کاتتر ادراری را می‌توان خارج کرد. حیوان خانگی شما باید 12 تا 24 ساعت دیگر تحت نظر باشد تا اطمینان حاصل شود که انسداد دیگری ندارد. معمولاً گربه زمانی که به طور طبیعی ادرار کند مرخص می‌شود.

پس از مرخص شدن از بیمارستان، ممکن است برای کمک به شل شدن مجرای ادرار تا 2 هفته دارو تجویز شود و در صورت نیاز ممکن است داروهای ضد درد خوراکی و آنتی بیوتیک هم برای آنها تجویز شود. احتمالاً برای بقیه عمر توصیه می‌شود رژیم بگیرند تا از تشکیل کریستال در آینده جلوگیری کرده و آنها را حل کند و با تغییر pH ادرار، سلامت مثانه ارتقا یابد. افزایش مصرف آب و رژیم غذایی کنسروی نیز ممکن است توصیه شود.

با مراقبت به موقع و مناسب، بیشتر گربه های مبتلا با تغییرات کوچک رژیم غذایی به زندگی عادی خود ادامه می‌دهند اما مراقبان حیوان خانگی باید مراقب ادرار گربه خود باشند. اگر حیوان خانگی‌تان بیش از دو دوره انسداد مجرای ادرار داشته باشد، ممکن است زمان آن رسیده باشد که با دامپزشک خود در مورد جراحی PU صحبت کنید.

خلاصه مطلب

انسداد مجاری ادراری در گربه ها یکی از مشکلات شایع (به خصوص در گربه های نر) است. عواملی که باعث این مشکل می‌شوند در درجه اول شامل نژاد، تغذیه و بعد عفونت های مجاری ادراری (که از پایین یعنی از مجرا به سمت بالا رفته یا برعکس از  سمت کلیه به پایین سرایت کرده) و استرس است.

در صورت شک ابتلای گربه به انسداد مجاری ادراری باید بلافاصله گربه را به اورژانس انتقال دهید تا دامپزشک مشکلات مثانه مخصوصا تورم مثانه و حجم ادرار (بیش از حد پر بودن خطرناک است و احتمال پارگی مثانه و در نتیجه مرگ وجود دارد) را بررسی کند و سپس اقدامات اولیه شامل معاینات بالینی و بررسی مشکلات تتفسی، استفراغ و گرفتن تاریخچه آزمایش خون و بررسی فاکتورهای کلیوی مثل کراتین را انجام دهد.

اقدامات بعدی عبارت است از سونوگرافی مثانه و مجاری ادراری گربه برای بررسی ساختار و ماهیت محتویات داخل مثانه و مجاری ادراری، چک کردن التهاب، انسداد و تعیین اینکه در کدام قسمت مجرا و مثانه انسداد وجود دارد.

در صورت تشخیص انسداد یا اگر صرفا نیاز باشد سونداژ انجام می‌شود تا ادرار مرتب تخلیه شود. درمان‌های دارویی شامل داروهایی است که فشار را از کلیه بر می‌دارند و عضلات مثانه را ریلکس می‌کنند تا تخلیه ادرار تسهیل شود.

به یاد داشته باشید که:

– درمان انسداد مجاری ادراری گربه طولانی است (۲تا ۳ هفته) بنابراین باید صبور باشید.

– داروها باید مرتب و به موقع داده شوند و تغذیه حیوان مدیریت شود. (برای گربه غذای مخصوص یونیراری که به صورت تجاری عرضه می‌شود تهیه کنید.)

– گربه باید هر از گاهی مانیتور شود و اقدامات تشخیصی مثل سونوگرافی و آزمایش روی او انجام شود. این بیماری قابل تکرار است برای همین گربه‌ باید مدام تحت نظر باشد.

پس در صورتی که گربه‌تان علائم ذکر شده در این مقاله یا هر مورد مشکوک دیگری را نشان داد بلافاصله او را به مرکز درمانی منتقل کنید. همکاران ما در بخش داخلی بیمارستان دامپزشکی مرکزی آماده‌اند تا تمام اقدامات اورژانسی مورد نیاز را انجام ‌دهند و سلامتی گربه را به او بازگردانند.