اهمیت سونوگرافی در تشخیص بیماری های گوارشی حیوانات خانگی؛ بررسی موردی سگ مبتلا به پانکراتیت

حیوانات با علائم گوارشی جزو متداول ترین کیس های دامپزشکی‌اند که به مراکز درمانی ارجاع می‌شوند و غالب اوقات هم با درمان های ساده در عرض یک یا دو روز درمان می‌شوند اما گاهی این علائم نشانه یک مشکل زمینه ای در دستگاه گوارش هستند که باید به موقع تشخیص داده شوند. در ادامه پرونده یک سگ مبتلا به پانکراتیت را مرور می‌کنیم تا با روند تشخیص گذاری همکاران ما در بیمارستان دامپزشکی مرکزی بیشتر آشنا شوید.

بررسی موردی یک سگ با علائم استفراغ مزمن

کیس مذکور یک سگ ماده عقیم ۴ ساله بود که به دلیل استفراغ های مداوم به بیمارستان ارجاع شده بود. این سگ در طی دو روز اول، درمان های متداول را دریافت کرد و علائمش به نسبت کمی بهتر شد ولی کامل از بین نرفت. در مواردی که صرفا پای التهاب یا عفونت گذرایی در میان باشد، معمولا با درمان اولیه مشکلات برطرف می‌شود اما در این مورد، چنین اتفاقی نیفتاد و بنابراین حیوان به بخش رادیولوژی بیمارستان ارجاع شد تا سونوگرافی روی او انجام شود.

اهمیت سونوگرافی در تشخیص بیماری های گوارشی

پس از سونوگرافی دستگاه گوارش سگ به چند یافته خاص برخوردیم که مهم ترین آن تغییرشکل، سایز و حالت نرمال غده پانکراس (لوزالمعده) بود (غده ای که در هضم و گوارش نقش مهمی دارد).

تشخیص بیماری گوارشی سگ

در این مورد، اولین تشخیص پزشکان معالج در بیمارستان دامپزشکی مرکزی، غده پانکراس ملتهب بود که به آن پانکراتیت می‌گویند. (با این که این سگ، مشکلات دیگری هم داشت (توده هایی روی طحالش بود که البته جزو توده های خوش خیم دسته بندی می‌شد) اما در مجموع یافته ها خبر از التهاب پانکراس می‌داد.)

ارجاع به بخش داخلی برای درمان پانکراتیت

پس از تشخیص پانکراتیت کیس به بخش داخلی ارجاع شد تا مراقبت ها و داروهای لازم را دریافت کند.

پانکراتیت در سگ و گربه

لوزالمعده که در کنار معده قرار دارد، آنزیم هایی را تولید و آزاد می‌کند که به هضم غذا کمک می‌کنند. به طور معمول، این آنزیم ها تا زمانی که به روده کوچک نرسند فعال نیستند. با این حال، با پانکراتیت، آنزیم ها خیلی زود فعال می‌شوند و پانکراس و بافت اطراف آن را تحریک می‌کنند که منجر به پانکراتیت یا التهاب پانکراس می‌شود.

پانکراتیت اغلب یک مشکل حاد است که باعث علائم گوارشی استفراغ و/یا اسهال همراه با درد شکمی می شود که می‌تواند به سرعت پیشرفت کند. حملات مکرر ممکن است عواقب طولانی مدتی از جمله بستری شدن مکرر در بیمارستان و ایجاد پانکراتیت مزمن داشته باشند. بنابراین تشخیص و درمان به موقع برای جلوگیری از عوارض و بهبود کیفیت زندگی حیوان خانگی توصیه می‌شود.

 چگونه حیوانات خانگی به پانکراتیت مبتلا می شوند؟

در بیشتر موارد، علت پانکراتیت هم در گربه ها و هم در سگ ها ناشناخته است. برخی از حیوانات خانگی پانکراتیت حاد را تجربه می‌کنند، به این معنی که به طور ناگهانی ظاهر می‌شود. سایر حیوانات خانگی پانکراتیت مزمن دارند که در طول زمان ایجاد می‌شود. هر دو نوع می توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند و بسیار دردناک.

عوامل خطر مختلفی ممکن است حیوانات خانگی را مستعد پانکراتیت کند:

• بی احتیاطی در رژیم غذایی
• ژنتیک – نژادهای خاصی مانند اشناوزر مینیاتوری و یورکی بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند.
• رژیم های پرچرب – به ویژه برای حیوانات خانگی که در یک زمان مقادیر زیادی غذای چرب دریافت می‌کنند.
• داروها – برخی داروها با افزایش سطح چربی خون می‌توانند عوارض جانبی ایجاد کنند.
• سایر بیماری های همزمان – شرایطی مانند سرطان، دیابت شیرین، بیماری مزمن دستگاه گوارش، بیماری کبد، بیماری کم کاری تیروئید و بیماری کوشینگ در سگ ها.
• جراحی یا ضربه

 علائم پانکراتیت در حیوانات خانگی

تظاهرات بالینی در گربه ها و سگ ها می‌تواند غیر اختصاصی باشد. بیماران مبتلا به پانکراتیت حاد اغلب با علائم گوارشی استفراغ، اسهال، درد شکم، کم آبی بدن، تب و رنگ زرد چشم مراجعه می‌کنند. بیماران مبتلا به پانکراتیت مزمن ممکن است علائم خفیفی از جمله بی اشتهایی، کاهش اشتها و بی حالی داشته باشند.

 تشخیص پانکراتیت در حیوانات خانگی

با توجه به ماهیت غیراختصاصی علائم، تشخیص پانکراتیت شامل رد سایر علل شامل بی اشتهایی، استفراغ، اسهال و درد شکمی است. مهم است که دامپزشک را از تمام داروهایی که حیوان مصرف می‌کند مطلع کنید تا مطمئن شوید که این داروها باعث ایجاد علائم نبودند. در صورت وجود شک بالینی، حیوان ممکن است برای بیماری های دیگر هم آزمایش شود. علائمی مانند افزایش نوشیدن، افزایش ادرار، تغییر در سطح انرژی، ریزش مو و تغییرات وزن (از دست دادن یا افزایش) را با دامپزشک مطرح کنید چون ممکن است برای تشخیص مفید باشد.

دامپزشک معمولاً ابتدا رادیوگرافی شکم (اشعه ایکس) انجام می‌دهد تا احتمال وجود اجسام خارجی در دستگاه گوارش را رد کند. بیماران مبتلا به پانکراتیت می‌توانند تغییرات خفیفی را در اشعه ایکس شکم نشان دهند، با این حال سونوگرافی شکم اغلب برای تشخیص پانکراتیت ضروری است.

آزمایش خون برای تشخیص پانکراتیت

آزمایش‌های معمول آزمایشگاهی می‌توانند تعداد بالای گلبول‌های سفید، پلاکت‌های پایین، ارزش کلیوی بالا، ناهنجاری‌های الکترولیت‌ها و آمیلازها و لیپازها (آنزیم‌ها) بالا را نشان دهند. آزمایش ادرار برای بررسی علائم دیابت و عفونت مفید است. این آنزیم ها می توانند توسط بسیاری از اندام های بدن ساخته و ترشح شوند، بنابراین کار منظم آزمایشگاهی ممکن است کافی نباشد.

ممکن است آزمایش خون تخصصی اضافی لازم شود. آزمایش، SNAP cPL و fPL، در بسیاری از کلینیک های دامپزشکی در دسترس است. این آزمایشات سریع برای رد پانکراتیت مفیدند زیرا نتیجه منفی نشان می‌دهد که بیمار به احتمال زیاد پانکراتیت ندارد. در صورت مثبت بودن تست اسنپ، تست تخصصی دیگر شامل Spec cPL و fPL برای تایید تشخیص و دستیابی به یک مقدار پایه برای کمک به نظارت بر بیماری در آینده استفاده می‌شود.

توجه: به دلیل همپوشانی بالقوه با سایر بیماری‌های زمینه‌ای مانند نارسایی برون‌ریز پانکراس و هپاتیت، ممکن است آزمایش‌های غربالگری دیگری توصیه شود. ممکن است دامپزشک بخواهد سطح ویتامین B12 و فولات را اندازه‌گیری کند چون نشان دهنده سوءجذب زمینه‌ای و بیماری گوارشی است.

درمان پانکراتیت

متأسفانه هیچ پادزهر واحدی برای پانکراتیت وجود ندارد و مراقبت های پزشکی حمایتی در بیماران پانکراتیت حاد حیاتی است. خبر خوب این است که مداخله جراحی به ندرت ضروری است. در عوض، حیوان ممکن است برای مایعات داخل وریدی بستری شود، به خصوص اگر غذا نخورده یا مایعات ننوشیده باشد یا استفراغ یا اسهال داشته باشد. مانیتورینگ بیماران در بیمارستان شامل پایش منظم علائم حیاتی، فشار خون، وضعیت هیدراتاسیون، گلوکز خون و الکترولیت ها است. حیوان در حالی که در بیمارستان است داروهای ضد درد را به صورت داخل وریدی دریافت می‌کند و به احتمال زیاد هنگام ترخیص هم داروهای ضد درد خوراکی برای او تجویز می‌شود.

داروهای ضد تهوع نیز بخش مهمی از مدیریت پانکراتیت هستند. ممکن است دامپزشک ترکیبی از این داروها را تجویز کند. داروهایی که معمولاً تجویز می‌شوند عبارتند از ماروپیتانت، اندانسترون و متوکلوپرامید. حیوان ممکن است از محرک های اشتها مانند میرتازاپین یا کاپرومورلین نیز بهره مند شود. آنتی اسیدها مانند امپرازول و سوکرالفات فواید مستقیمی بر خود پانکراتیت ندارند اما در صورت وجود مشکلات گوارشی همزمان ممکن است تجویز شوند.

 اهمیت تغذیه در درمان پانکراتیت

تغذیه در درمان پانکراتیت مهم است. اغلب حیوانات خانگی برای چند روز خوب غذا نمی‌خورند، بنابراین منع غذایی توصیه نمی‌شود. حیوانات خانگی مبتلا به پانکراتیت خفیف ممکن است با مراقبت های حمایتی به آرامی شروع به غذا خوردن کنند. اگر اشتهای حیوان خانگی شما در عرض 48 ساعت برنگردد، ممکن است لوله های تغذیه توصیه شود.

از لوله های تغذیه نیز می‌توان برای هیدراتاسیون و تجویز داروها استفاده کرد. لوله ها معمولاً در گربه ها و سگ ها به خوبی تحمل می‌شوند و عوارض کمی دارند.

رژیم غذایی برای سگ های دچار پانکراتیت

در سگ ها، رژیم غذایی فوق العاده کم چرب توصیه می‌شود. ممکن است یک رژیم غذایی با نسخه یا یک رژیم غذایی خانگی باشد. با این حال، حیوانات خانگی بیمار ممکن است نیاز داشته باشند با غذاهای ملایمی مانند مرغ آب پز و برنج سفید تغذیه شوند.

 رژیم غذایی برای گربه های دچار پانکراتیت

رژیم غذایی کم چرب در گربه ها به دلیل نیاز بیشتر آنها به چربی توصیه نمی‌شود. پانکراتیت مزمن در گربه ها مانند گربه های مبتلا به بیماری مزمن روده (مانند بیماری التهابی روده) درمان می‌شود. دامپزشک یک پروتئین جدید یا رژیم غذایی هیدرولیز شده (که در آن پروتئین از قبل تجزیه شده است) تجویز می‌کند. با این حال، در موارد پانکراتیت حاد، به ویژه با بی اشتهایی طولانی مدت، تمرکز بر این است که گربه ها را به غذا خوردن ترغیب کنید.

در این مطلب تلاش کردیم با بررسی موردی یک پرونده، نقش آزمایش و سونوگرافی در تشخیص بیماری های گوارشی را برایتان تبیین کنیم. اگر همچنان در این زمینه ابهامی داشتید یا سئوالی ذهنتان را مشغول کرده بود، با راه های ارتباطی معرفی شده در سایت تماس بگیرید و راهنمایی‌های لازم را از همکاران ما در بیمارستان دامپزشکی مرکزی دریافت کنید.