آرتروز، یا استئوآرتروز، یکی از شایع‌ترین مشکلات مفصلی در حیوانات خانگی است. این بیماری در حیوانات با افزایش سن بیشتر می‌شود و یکی از عوامل اصلی لنگش و دردهای مفصلی در حیوانات خانگی است. در این مقاله به بررسی فیزیوپاتولوژی آرتروز، دلایل عدم درمان قطعی، روش‌های مدیریت و پیشگیری از آن و تأثیر ژنتیک بر بروز این بیماری خواهیم پرداخت.
فیزیوپاتولوژی آرتروز
آرتروز به تخریب تدریجی غضروف‌های مفصلی اطلاق می‌شود که موجب ساییدگی و درد در مفاصل می‌شود. یکی از عوامل اصلی بروز آرتروز افزایش سن است، زیرا با گذشت زمان، توانایی ترمیم و بازسازی بافت‌های غضروفی کاهش می‌یابد. همچنین، آسیب‌ها و فشارهای مکرر بر مفاصل می‌تواند روند تخریب را تسریع کند. به عبارتی با افزایش سن، احتمال بروز ساییدگی مفصل بیشتر می‌شود. سایر دلایل بروز آرتروز عبارتند از:
آسیب‌های مفصلی: آسیب‌های گذشته به مفاصل، مانند دررفتگی‌ها و پارگی رباط‌ها، می‌توانند به آرتروز منجر شوند.
استعداد ژنتیکی: برخی نژادهای حیوانات به طور ژنتیکی مستعد ابتلا به بیماری‌های اسکلتی و مفصلی هستند.
آیا آرتروز درمان دارد؟
آرتروز متاسفانه درمان قطعی ندارد و این بیماری با داروهای خوراکی یا تزریقی قابل درمان نیست. برخلاف عفونت‌ها که با داروهای مناسب قابل درمان هستند یا شکستگی‌ها که با جراحی ترمیم می‌شوند، بافت‌های غضروفی به دلیل نداشتن توانایی ترمیم، قابل بازسازی نیستند.
توجه: در بدن برخی بافت‌ها مانند عضله قلب، سلول‌های عصبی و غضروف‌ها توانایی ترمیم بسیار پایینی دارند. به همین دلیل، آسیب‌های وارده به این بافت‌ها معمولاً به طور کامل بهبود نمی‌یابند و مشکلاتی مانند آرتروز را ایجاد می‌کنند.
روش‌های مدیریت آرتروز
تعویض مفصل؛ در موارد شدید آرتروز، تعویض مفصل یکی از راهکارهای موثر است که در انسان‌ها به طور روتین انجام می‌شود و در حیوانات نیز در برخی کشورها اجرا می‌شود. این روش برای مفاصل آرنج، زانو، شانه و لگن به خصوص مفصل لگن انجام می‌شود و در ایران نیز کارهایی در این زمینه در حال انجام است.
درمان‌های غیرجراحی؛ در موارد غیرشدید که نیاز به تعویض مفصل نیست، روش‌های متعددی برای کنترل بیماری و کاهش درد وجود دارد:
تزریق سلول‌های بنیادی: استفاده از سلول‌های بنیادی گرفته شده از خون خود حیوان به عنوان یک روش درمانی نوین.
تزریق انواع ژل و کورتون: تزریق اسید هیالورونیک و کورتون‌ها به داخل مفصل.
فیزیوتراپی: فیزیوتراپی هم نقش مهمی در کنترل علائم آرتروز و بهبود کیفیت زندگی حیوانات مبتلا دارد.
راهکارهای پیشگیری از آرتروز در سگ و گربه
سبک زندگی حیوان نقش مهمی در بروز و شدت آرتروز دارد. برای مثال دررفتگی کشکک و پارگی رباط صلیبی از جمله مشکلاتی هستند که اگر به موقع درمان نشوند، می‌توانند به آرتروز منجر شوند.
همچنین استفاده از کفپوش‌های مناسب و غیر لغزنده در خانه برای جلوگیری از آسیب‌های مفصلی حیوانات ضروری است و برای کاهش ریسک آسیب به مفاصل، بهتر است فعالیت‌های پرتحرک حیوانات بیشتر در فضاهای باز انجام شود.
توجه: هیچ داروی خاصی وجود ندارد که بتواند به طور قطعی از بروز آرتروز جلوگیری کند، اما برخی روش‌ها می‌توانند شروع و پیشرفت آن را به تعویق بیندازند، مانند تزریق سلول‌های بنیادی و استفاده از پی آر پی (پلاسمای غنی از پلاکت).
نژادهای مستعد آرتروز
استعداد ژنتیکی نقش مهمی در بروز آرتروز دارد. هنگام انتخاب نژاد برای نگهداری حیوانات خانگی، بهتر است مشکلات ژنتیکی مرتبط با بیماری‌های اسکلتی و مفصلی را بررسی کرده و با آگاهی بیشتری تصمیم‌گیری کنید.
بیماری‌های اسکلتی و مفصلی در برخی نژادهای حیوانات بیشتر مشاهده می‌شود. به عنوان مثال:
گلدن رتریور و ژرمن شپرد: هیپ دیسپلازی در سگ ها مثلا در نژاد گلدن و ژرمن، می‌تواند به آرتروزهای فوق دردناک منجر شود.
نژادهای کوچک: دررفتگی کشکک در سگ ها و در پی آن آسیب‌های رباط صلیبی بیشتر درسگ های نژاد کوچک مثل پامرانین، شیتزو، یورکشایر و شیواو مشاهده می‌شود.
سخن پایانی
آرتروز یکی از مشکلات جدی مفصلی است که بسیاری از حیوانات خانگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با توجه به عدم وجود درمان قطعی برای این بیماری، پیشگیری و مدیریت مناسب آن اهمیت ویژه‌ای دارد. با رعایت نکات مرتبط با سبک زندگی، استفاده از روش‌هایش نوین درمانی و توجه به استعدادهای ژنتیکی نژادهای مختلف، می‌توان تا حد زیادی از بروز و پیشرفت آرتروز جلوگیری کرد و کیفیت زندگی حیوانات خانگی را بهبود بخشید.
