مغز یک عضو شگفت انگیز است. تعداد زیادی از تکانه های الکتریکی و تریلیون‌ها اتصال را در خود جا داده و همه چیز را در بدن کنترل می‌کند. با تعداد زیاد اتصالات، تعجب آور نیست که گاهی اوقات در عملکردش اشتباهی رخ دهد. اشتباهاتی مثل فعالیت الکتریکی غیر طبیعی در مغز که باعث تشنج در حیوانات خانگی میشود.
تشنج می‌تواند به دلیل یک مشکل خارج از مغز (متابولیک) یا یک مشکل در داخل مغز (تومور) رخ دهد. مشکلات خارج از مغز ممکن است شامل خوردن یک ماده سمی، بیماری کبد یا کلیوی یا اختلالات الکترولیت باشد. اگر این مشکلات رد شده باشند، گام بعدی جستجوی مشکل در مغز است. (توجه به پیشینه حیوان هم مهم است چون مشخص می‌کند این مشکل ارثی است یا خیر).
صرع ایدیوپاتیک یک بیماری شایع در سگ ها و برخی گربه ها است که باعث میشود آنها حملات مکرر تشنج داشته باشند. این تشنج ها غیرقابل پیش‌بینی هستند و می‌توانند از نظر شدت و فراوانی متفاوت باشند. در نهایت، مشکلات مغزی حیوان خانگی مانند آنسفالیت، سکته مغزی یا تومور مغزی نیز از علل احتمالی تشنج هستند.
تجربه تشنج می‌تواند برای شما و حیوان خانگی‌تان ترسناک باشد، اما دانستن اینکه به دنبال چه چیزی باشید و چگونه واکنش نشان دهید کمک کننده است.
تشنج چیست؟
تشنج یک عملکرد یا اختلال خود به خودی در عملکرد طبیعی مغز است که با انقباض غیرارادی عضلات همراه می‌باشد.
تشنج ۳ فاز یا مرحله دارد که شامل فاز قبل تشنج، فاز تشنج و فاز بعد تشنج است.
علائم فاز قبل تشنج شامل علائم عصبی، بی قراری، پنهان شدن و افزایش بزاق است.
فاز تشنج شامل لرزش کل عضلات بدن بخصوص در عمومی حیوان به یک سمت میفتد و دست و پاهایش دچار انقباض غیرارادی میشود، سرش به عقب می‌رود، بزاق ترشح می‌کند، کف دهانش افزایش می‌یاید و بی اختیاری ادرار یا مدفوع دارد.
در فاز پس از تشنج حیوان گیج و منگ و سردرگم میشود و ممکن است بی تعادل دور خود بچرخد. احساس گرسنگی و تشنگی شدیدی هم ممکن است داشته باشد.
چگونه بفهمیم حیوان خانگی تشنج کرده است؟
اگر از شما خواسته شود کسی را که دچار تشنج شده است توصیف کنید، به احتمال زیاد در ابتدا به این فکر می‌کنید که فردی به طور غیرقابل کنترلی تشنج کرده یا می‌لرزد. با این حال، همیشه اینطور نیست. سه دسته اصلی تشنج وجود دارد.
- تشنج عمومی که ساده‌ترین تشخیص است و عمومیت بیشتری دارد و معمولاً کل بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- تشنج کانونی که تنها بخشی از مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد و حرکات نامنظم ناشی از آن می‌تواند به صورت، یک طرف بدن یا یک اندام محدود شود.
- تشنج‌های روانی-حرکتی که حیوان به جای سقوط یا تکان خوردن، ممکن است شروع به تکرار یک رفتار عجیب و غریب کند.
اگر حیوان خانگی شما تشنج داشته باشد ممکن است:
- بی ثبات شود و در راه رفتن یا حفظ تعادل مشکل داشته باشد.
- حرکات گاز گرفتن نشان دهد.
- به پهلو بیفتد یا بدنش سفت شود.
- کف یا آب دهان غیرطبیعی تولید کند.
- گیج و منگ به نظر برسد و سپس روی زمین بیفتد.
- هوشیاری‌اش را از دست بدهد.
- کنترل عملکرد بدن را از دست داده و ادرار یا مدفوع کند.
- تکان و لرزیدن؛ گاهی اوقات به پهلو دراز می‌کشند و با پاهای خود لگد می‌زنند.
- رفتار عجیب و غریبی را تکرار کند.
در ضمن پس از تشنج، آنها ممکن است به سختی ببینند، در دایره راه بروند، ناپایدار به نظر برسند یا حتی سعی کنند از شما پنهان شوند. اگر حیوان خانگی شما مرتباً تشنج می‌کند، ممکن است از قبل متوجه علائم هشدار دهنده بشوید.
چگونه می توانیم به حیوانات خانگی در هنگام تشنج کمک کنیم؟
مهم‌ترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که آرام بمانید، که مطمئناً وقتی نگران سلامت و ایمنی حیوان خانگی خود هستید، کار مشکلی است. اگرچه تشنج معمولاً در عرض چند دقیقه تمام میشود اما برای مراقبان حیوان خانگی می‌تواند بسیار طولانی‌تر به نظر برسد. به یاد داشته باشید، حیوان خانگی شما برای کمک روی شما حساب می‌کند، بنابراین شش مرحله زیر را دنبال کنید.
۱. منطقه را ایمن کنید
نگرانی بزرگ در مورد تشنج این است که حیوان خانگی شما ممکن است آسیب ببیند. نیازی به مهار حیوان خانگی خود نیست. شما باید آنها را از هر چیزی که می‌تواند باعث آسیب شود مانند پله‌ها، بدنه‌های آبی، مبلمان یا اجسام سخت با زاویه یا لبه‌های تیز دور کنید. اگر روی سطح سختی مانند کف چوبی یا بتنی قرار دارند، ممکن است سعی کنید سر آنها را با بالشتک محافظت کنید. سایر حیوانات خانگی و کودکان را از حیوان دور نگه دارید تا از آسیب ناخواسته جلوگیری کنید.
۲. زمان و اپیزودهای تشنج را ثبت کنید
در صورت امکان، زمان تشنج را اندازه بگیرید و پیگیری کنید که حیوان خانگی شما چند وقت یکبار تشنج را تجربه می‌کند یا از تلفن خود برای ضبط ویدیو استفاده کنید. به اشتراک گذاشتن این اطلاعات مهم می‌تواند به دامپزشک کمک کند تا نوع تشنج حیوان را تشخیص و گزینه‌های درمانی مناسب را ارائه دهد.
در ارتباط با مدت زمان، بیشتر تشنج‌ها در حدود دو تا سه دقیقه پایان می‌یابند. اگر تشنج بیشتر طول بکشد، باید به عنوان یک اورژانس درمان شود. قاعده کلی این است که تشنج بیش از پنج دقیقه یک وضعیت اضطراری است. توصیه می‌کنیم اگر تشنج بعد از سه دقیقه اول به خودی خود متوقف نشد، حیوان خانگی خود را سوار ماشین کنید و او را به مرکز اورژانس بیاورید.
توجه: تشنج های زیر ۲ دقیقه از تشنج های ۵ دقیقه‌ای پیش آگهی بهتری دارند.
۳. از دهان آنها دوری کنید
یک تصور غلط رایج در مورد تشنج این است که حیوان خانگی زبانش را می‌بلعد. با این حال، این اتفاق نمی افتد، بنابراین نباید دست به دهان آنها بزنید. تشنج حیوانات خانگی معمولاً ناخودآگاه است، به این معنی که آنها از چیزی آگاه نیستند و نزدیک شدن به آنها می‌تواند منجر به گاز گرفتن شدید شود. در کنار آنها بودن اشکالی ندارد، اما برای امنیت خود از سر و دهان آنها دوری کنید.
۴. تا زمان هوشیاری کامل از دادن آب و غذا خودداری کنید
تا وقتی حیوان گیج و منگ است و تعادل ندارد به او آب یا غذا ندهید. در واقع تا زمانی که هوشیار شود و درک نسبی از محیط پیدا کند خوردن آب و غذا ممنوع است. وقتی به حالت عادی برگشت مصرف مقدار اندکی آب و غذا مانعی ندارد.
۵. با دامپزشک تماس بگیرید
فوراً با دامپزشک مراقبت های اولیه یا کلینیک اورژانس تماس بگیرید.
۶. حیوان خانگی خود را به نزدیکترین کلینیک اورژانس ببرید
اگر پت شما تشنجی داشته باشد که 5 دقیقه یا بیشتر طول بکشد، یا در عرض 24 ساعت 3 یا بیشتر تشنج داشته باشد یا نتواند در عرض 3 ساعت به حالت عادی برگردد، باید حیوان خانگی خود را به نزدیکترین اورژانس بیاورید تا آزمایشات خون و ادرار و رادیوگرافی و ام آر آی و سایر اقدامات درمانی لازم روی او انجام شود.
چه زمانی تشنج اورژانسی است؟
اگر پت شما برای اولین بار تشنج می‌کند، باید در اسرع وقت مورد ارزیابی قرار گیرد. علاوه بر این، اگر تشنج های متعدد پشت سر هم وجود داشته باشد یا تشنج، بدون توقف بیش از پنج دقیقه طول بکشد، یک اورژانس است. تشنج هایی مانند این‌ها در صورت عدم درمان می‌توانند تهدید کننده زندگی باشند و در صورت وقوع باید به دنبال درمان اورژانسی باشید.
راه های درمان تشنج در حیوانات خانگی چیست؟
درمان معمولاً زمانی شروع میشود که حیوان خانگی بیش از یک تشنج در یک دوره چند ماهه داشته باشد، اگر یک بیماری مغزی زمینه‌ای وجود داشته باشد، یا اگر تشنج‌های شدید، طولانی‌مدت یا خوشه‌ای را تجربه کند. دامپزشک، حیوان خانگی شما را معاینه می‌کند و آزمایشاتی را برای تعیین اینکه علت اصلی تشنج چیست انجام می‌دهد. به اشتراک گذاشتن اطلاعات در مورد دفعات و طول دوره ها به دامپزشک در تشخیص و درمان کمک می‌کند. آزمایش ممکن است شامل آزمایش های خون و ادرار، عکس‌برداری با اشعه ایکس قفسه سینه و احتمالاً MRI مغز برای به دست آوردن تصویر کامل‌تری از آنچه در مغز حیوان خانگی اتفاق می‌افتد باشد. به خاطر داشته باشید که حیوانات خانگی برای انجام MRI باید تحت بیهوشی عمومی قرار گیرند، زیرا نمی‌توانیم به آنها بگوییم که بی حرکت بمانند.
اگر علت زمینه ای پیدا شود، درمان وضعیت را برطرف می‌کند. در بسیاری از موارد، پس از رفع تشنج، دفعات و شدت تشنج کاهش می‌یابد. اگر حیوان خانگی شما مبتلا به صرع ایدیوپاتیک (تشنج های مکرر بدون هیچ مشکل مغزی دیگری) تشخیص داده شود، هیچ درمانی وجود ندارد. با این حال، داروهای روزانه می‌توانند دفعات و شدت تشنج را کاهش دهند. هنگامی که دارو شروع میشود، پت شما تا پایان عمر برای بهترین کیفیت زندگی ممکن روی آن دارو باقی می‌ماند.
توجه: اگر از قبل برای تشنج پت دارو دارید سر موقع استفاده کنید. اگر فکر می‌کنید با وجود دارو فاصله فازها نزدیک شده پس دوباره مراجعه کنید تا دوز بالاتر تجویز شود.
از داروهای تزریقی در لحظه‌ای که حیوان وارد فاز تشنج میشود می‌توانید استفاده کنید در غیر اینصورت همان کارهای گفته شده را انجام دهید و
در نهایت به دامپزشک مراجعه کنید و داروی مناسب را بگیرید.
چگونه می توانیم به پیگیری و کنترل تشنج حیوان خانگی کمک کنیم؟
بهترین راه برای حفظ سلامت حیوان خانگی خود در صورت بروز تشنج مکرر، نگه داشتن گزارش تشنج است. این موضوع را می‌توان در خانه ردیابی و در قرارهای بعدی به دکتر منتقل کرد. همچنین اگر متوجه شدید که تشنج در حال بدتر شدن است، می‌توانید بین قرار ملاقات‌ها با دامپزشک تماس بگیرید.
همکاران ما در بخش اورژانس بیمارستان دامپزشکی مرکزی به صورت ۲۴ ساعته آماده خدمت‌رسانی به حیوانات دچار تشنج و یا سایر مشکلات اورژانسی هستند.
22 دیدگاه
سلام
سگم دیروز برای اولین بار تشنج کرد و من هول شدم اصلا نمیدونم ناگهان چی شد
سلام. تشنج می تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند صرع، مسمومیت یا بیماری های زمینه ای باشد. برای تعیین علت اصلی باید با دامپزشک مشورت کنید.
سلام . راهی برای پیشگیری از تشنج هست؟ سگم ۲ سالشه هفته پیش تشنج کرد و تا اونموقع سابقه نداشت دکترش گفت ممکنه بازم اتفاق ییفته
سلام. در حالی که برخی از علل تشنج قابل پیشگیری هستند، مانند اجتناب از سموم شناخته شده، برخی دیگر مانند صرع ممکن است روش پیشگیری واضحی نداشته باشند. حفظ یک سبک زندگی سالم و معاینات منظم دامپزشکی می تواند به مدیریت محرک های احتمالی کمک کند.
سگ من تو این ماه ۲ بار تشنج کرد ما هم بیرون از شهر بودیم دسترس نداشتم اونموقع به دکتر کار خاصی نکردم میشه دقیقا بگین تو این موقعیت ها چیکار کنم
سلام. لطفا به متن مقاله مراجعه کنید.
سگ من گاهی خودشو میندازه رو زمین غلط میزنه به حالت بازی بعد یه بار تشنج کرده بود من از تو آشپزخونه میدیدمش و فکر میکردم مثل همیشه مشغول بازیه بعد هم که فهمیدم هول شدم الآن دچار وسواس در مراقبت ازش شدم
سلام. تشنج خطرناک است اما در اکثر مواقع به خوبی کنترل میشود. مراقبت های درمانی را برای سگتان فراهم کنید و نگران نباشید. در صورتی که موضوع از کنترل خارج شده و زندگی‌تان را مختل کرده با یک متخصص مطرح کنید.
سلام وقتتون بخیر
سگ من یه ساله برای تشنج دارو میگیره من نگران عوارض داروهام با توجه با اینکه سگم تو این یه سال تشنج نکرده به نظرتون خوب شده؟ داروهشو قطع کنم مشکلی پیش نمیاد؟
سلام. به هیچ عنوان بدون مشورت با دامپزشک درباره قطع یا مصرف دارو تصمیمی نگیرید.
درسته که میگن بعضی نژادها بیشتر در معرض خطرن؟
وقتی سگها تشنج میکنن حتما باید ببریمشون دامپزشک سگم تشنج کرد ولی الآن خوبه لازمه ببرم؟
سلام. بله حتی اگر حیوان خانگی شما پس از تشنج خوب به نظر می رسد، بسیار مهم است که به دنبال مشاوره دامپزشکی باشید. تشنج می تواند دلایل زمینه ای داشته باشد که نیاز به ارزیابی حرفه ای دارد. دامپزشک می تواند وضعیت را ارزیابی کند، راهنمایی ارائه دهد و هر گونه پیگیری که لازم است انجام دهید را توصیه کند.
سلام ممنون از اطلاعات خوبتون من در واقع خیلی میترسم که سگم وقتی خونه نیستم تشنج کنه این چه راه حلی داره از کجا میتونم از علائم هشداری زودتر خبردار بشم ؟
سلام. به هر حال این احتمال وجود دارد. معاینات و چکاپ های دوره ای با دامپزشک را انجام دهید و از سلامت عمومی حیوان مطمئن باشید تا احتمال خطر به حداقل برسد.
با سلام و عرض ادب
پارسال یک هفته پس از اینکه خانه را عوض کردیم گربه دچار تشنج شد امسال قراره دوباره جابجا بشم و از این قضیه نگرانم لطفا راهنمایی بفرمایید
سلام. با دامپزشک مطرح کنید شاید لازم باشد استرس با دارو کنترل شود.
تشنج خیلی خیلی وحشتناکه سگ من جلوی چشمم تشنج کرد چندبار اونقدر ترسیدم که میخواستم یه سگ دیگه هم بیارم ولی پشیمون شدم با این اوضاع
سلام ممنون از توضیحات خوبتون🙏 من یه پسر نژاد یورکشایر دارم که تقریبا ۹سالشه تویه سن ۴_۵ سالگی به ندرت و با فاصله های زیاد گهگاهی تشنج میکردو و منم اصلن نمیدونستم اون موقع اصلن چی هست این عکس العمل ،بغیر ازینا بچم مشکله استرسو یه نوع خارشه ناشی از استرسم داره که به تجویزه دکتر حدودا ۳_۴سال کرتون و الان با اومدنه داروی اپوکوئل حدودا ۶_۷ماهه ازون استفاده و کرتون رو قطع کردم. پسرم خیلی کم غذاو جسه کوچیکی داره وزنش ۲/۸۰۰,کیلو و خیلی وقتا با نازو بازی به زور میل به غذا داره، یه مدته تقریبا ،یک ساله برا درمان تو استان گیلان هر جایی مه ممکن بود بردمش که دلیلی برا مشکلاش و درمانی راهنمایی ولی فقط موقتی و ازمایش پشته ازمایش😞 چند ماهی بخاطره رفلکسو صدای بلندو شدیده شکمش تمومه استان گیلانو دامپزشکیو بیمارستانی که بود بردمش و هر ازمایشی که بود ازش گرفتن تا بلاخره اکوقلب انجام دادم براشو تشخیص دادن مشکله کبدو قلبم داره ولی به سنش غیره طبیعی نیست، و اینکه تشنجاش تو این مقطع داره هرشبو بدو بدتر میشه و مدتش بیشتر با علایمی که برا دکترش گفتم گفت احتمالا صرعه ولی نه قرصی نه رونده درمانی و من تقریبا هر شب با شوک دارم از خواب میپرم و پوبومو اروم میکنم و واقعا این روند بجور روانو سیستمه عصبیمو داره تحته تاثیر قرار میده میشه راهنماییم کنین ممنون میشم🙏😞🥺
سلام وقت بخیر، باید داروی ضد تشنج مصرف شود. ولی حتما ازمایش خون و فاکتور های کبدی بررسی شود تا داروی مناسب با دوز مناسب تجویز شود. احتمالا دلیل بالا رفتن انزیم های کبدی همان تشنج های مکرر هست
سلام من یه پرنده (بلبل دومیل) دارم که تشنج میکنه ولی خیلی شدید نیست و گیج میشه . درمان میشه؟ یا اینکه نه
سلام و وقت بخیر
در خصوص تشنج عموما یک یا چند عامل باعث این شرایط می‌شوند مثل صرع، افت قند، عدم توازن الکترولیت‌ها، افت کلسیم، ضربه، برخی از بیماری‌های عفونی با تمایل آسیب به اعصاب و ….
لذا باید پرنده را بطور دقیق معاینه کنیم و سپس با بهره‌گیری از پاراکلینیک اقدامات درمانی لحاظ گردند.