بیماری کم خونی در حیوانات خانگی، به وضعیتی فیزیولوژیکی اشاره دارد که در آن حجم خون حیوان کمتر از حد معمول است. این بیماری علتهای مختلفی دارد و معمولا به دلیل کمبود موادی مثل آهن، ویتامین b12 و اسیدفولیک یا بیماری ها و مشکلاتی مثل خونریزی، اختلالات ایمنی یا کبدی ایجاد میشود. در این مقاله با انواع کم خونی در حیوانات خانگی و چگونگی تشخیص آنها آشنا میشوید.
انواع کم خونی در حیوانات خانگی
انواع مختلفی از کمخونی وجود دارد که حیوانات را درگیر میکند. برخی از انواع رایج آن عبارتند از:
کم خونی ناشی از فقر آهن
کم خونی ناشی از فقر آهن در اثر کمبود آهن و در نتیجه مصرف ناکافی آهن در رژیم غذایی یا از دست دادن خون مزمن اتفاق میفتد. در این نوع کم خونی تولید گلبول های قرمز خون کاهش مییابد.
کم خونی همولیتیک
کم خونی همولیتیک زمانی رخ میدهد که تخریب گلبولهای قرمز افزایش یابد. این نوع کم خونی میتواند به دلیل تخریب با واسطه سیستم ایمنی، سموم، عفونت ها یا شرایط ژنتیکی خاص حیوان خانگی رخ بدهد.
کم خونی همولیتیک خودایمنی
کم خونی همولیتیک خودایمنی، نوع خاصی از کم خونی همولیتیک است که در آن سیستم ایمنی حیوان به اشتباه به گلبول های قرمز خود بدن حمله کرده و آنها را از بین میبرد.
کم خونی بیماری مزمن
کم خونی بیماری مزمن، معمولاً در حیوانات مبتلا به بیماری های التهابی یا عفونی مزمن دیده میشود. این نوع کم خونی با کاهش تولید گلبول های قرمز و اختلال در استفاده از آهن مشخص میشود.
کم خونی آپلاستیک
آنمی آپلاستیک زمانی رخ میدهد که مغز استخوان نتواند به اندازه کافی گلبول قرمز تولید کند. این کم خونی میتواند دراثر سموم، داروها، تشعشعات یا برخی عفونت های ویروسی ایجاد شود.
کم خونی عفونی گربه
کم خونی عفونی گربه نوع خاصی از کم خونی است که در اثر عفونت با ویروس لوسمی گربه (FeLV) یا ویروس نقص ایمنی گربه (FIV) در گربه ها ایجاد میشود.
کم خونی تغذیه ای
در حیوانات کوچک، کمبودهای تغذیه ای مانند کمبود فولات، میتواند منجر به کم خونی شود.
توجه: موارد فوق، تنها چند نمونه از انواع مختلف کم خونی است که میتواند در حیوانات کوچک رخ دهد. اگر مشکوک هستید حیوان خانگی شما مبتلا به کم خونی است یا خیر، برای تشخیص و برنامه درمانی مناسب با دامپزشک مشورت کنید تا در صورت نیاز آزمایشهای تشخیصی برای حیوان خانگیتان تجویز شود. لازم به ذکر است که این آزمایشها باید زیر نظر متخصص مجرب تفسیر شود. همکاران ما در بخش آزمایشگاه بیمارستان دامپزشکی مرکزی، تمامی این آزمایشها را با دقت انجام میدهند و در صورتی که مورد غیرنرمالی ببینند، حیوان را به متخصص مربوطه ارجاع میدهند.
تست های آزمایشگاهی رایج برای تشخیص کم خونی در حیوانات خانگی
تکنیک های آزمایشگاهی نقش بسیار مهمی در تشخیص انواع کم خونی در حیوانات کوچک دارند. برخی از تست های آزمایشگاهی رایج که برای تشخیص کم خونی استفاده می شوند عبارتند از:
شمارش کامل خون (CBC)
– تعداد سلولهای قرمز خون (RBC count): این آزمون تعداد گلبولهای قرمز خون را در واحد حجم خون اندازه گیری میکند. کاهش تعداد سلول های قرمز خون ممکن است نشانگر کم خونی باشد.
– هماتوکریت (Hematocrit): این آزمون نسبت حجم سلولهای قرمز خون به حجم کل خون را اندازه میگیرد. کاهش هماتوکریتنیز ممکن است نشانگر کم خونی باشد.
– هموگلوبین (Hemoglobin): این آزمایش، میزان هموگلوبین (پروتئینی که در سلول های قرمز خون وجود دارد و به اکسیژن میپیوندد) را اندازهگیری میکند. کاهش هموگلوبین نیز ممکن است نشانگر کم خونی باشد.
– حجم میانگین گلبول های قرمز (Mean Corpuscular Volume, MCV): این آزمایش، میزان حجم میانگین هر گلبول قرمز را تعیین میکند. افزایش یا کاهش MCV ممکن است نشانگر اختلالات خونی مانند کم خونی ناشی از کمبود فولیک اسید باشد.
– غلظت میانگین هموگلوبین در گلبول های قرمز Mean Corpuscular Hemoglobin) Concentration, MCHC): این آزمایش میزان غلظت میانگین هموگلوبین در هر گلبول قرمز را مشخص میکند. تغییرات در MCHC ممکن است نشانگر اختلالات خونی مانندکم خونی ناشی از کمبود آهن باشد.
– عرض توزیع گلبول قرمز (RDW):این آزمایش تغییرات اندازه گلبول های قرمز را اندازه گیری می کند. افزایش RDW ممکن است انواع مختلفی از کم خونی، از جمله کم خونی فقر آهن را نشان دهد.
اسمیر خون
اسمیر خون با پخش یک لایه نازک خون بر روی یک لام شیشهای تهیه میشود. این کار امکان بررسی گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید و پلاکتها را فراهم میکند. آزمایش اسمیر خون میتواند به شناسایی ناهنجاری هایی در شکل ظاهری گلبولهای قرمز مانند اندازه، شکل و رنگ کمک کند و سرنخهایی در مورد علت اصلی کم خونی ارائه دهد.
تعداد رتیکولوسیت ها
رتیکولوسیت ها گلبول های قرمز نابالغ هستند. شمارش رتیکولوسیت درصد رتیکولوسیت های موجود در خون حیوان را تعیین میکند تا مشخص شود که آیا مغز استخوان با تولید گلبول های قرمز جدید به کم خونی پاسخ مناسبی میدهد یا خیر.
مطالعات آهن سرم
مطالعات آهن سرم سطوح آهن خون را اندازه گیری میکند که شامل آزمایشاتی مانند آهن سرم، ظرفیت کل اتصال به آهن (TIBC) و اشباع ترانسفرین است. این آزمایشات به ارزیابی وضعیت آهن و تمایز بین انواع مختلف کم خونی مانند کم خونی ناشی از فقر آهن کمک میکند.
آسپیراسیون و بیوپسی مغز استخوان
در برخی موارد، آسپیراسیون مغز استخوان و بیوپسی ممکن است برای ارزیابی توانایی مغزاستخوان برای تولید گلبول های قرمز ضروری باشد و به شناسایی شرایطی مانند کم خونی آپلاستیک یا اختلالات مغزاستخوان کمک کند.
تست کومبز (Coombs Test)
تست کومبز برای تشخیص کم خونی همولیتیک ناشی از سیستم ایمنی استفاده میشود. این تست وجود آنتی بادی ها یا پروتئین های مکمل را در سطح گلبول های قرمز تشخیص میدهد.
سایر آزمایشات
بسته به علت مشکوک به کم خونی، ممکن است آزمایش های اضافی مانند آزمایش های بیماریهای عفونی (مانندFeLV، FIV)، سطح ویتامین B12 و فولات یا آزمایش های ژنتیکی خاص انجام شود.
توجه به این نکته ضروری است که آزمایش های خاص مورد استفاده برای تشخیص کم خونی ممکن است بسته به مورد فردی و علت زمینهای متفاوت باشد. دامپزشک آزمایش های مناسب را بر اساس علائم بالینی، یافته های معاینه فیزیکی و تاریخچه حیوان تعیین میکند. این آزمایشات میتوانند به تشخیص و پیگیری کم خونی و اختلالات مرتبط با گلبول های قرمز خون کمک کنند. دامپزشک با ارزیابی نتایج این آزمون ها و ترکیب آنها با سایر علائم و نشانه ها، میتواند روی نوع کم خونی تشخیص دقیقتری بگذارد و علت آن را بررسی و برنامه درمانی مناسبی را تعیین کند.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و انجام آزمایش های مرتبط با کم خونی به بخش آزمایشگاه بیمارستان دامپزشکی مرکزی مراجعه کنید.
