حیوانات و به خصوص حیوانات خانگی از هر نوعی که باشند سگ، گربه یا خرگوش و… ممکن است نسبت به صداهای بلند بسیار حساس باشند؛ از رعد و برق گرفته تا ترقه و آتش‌بازی و ساخت و ساز یا حتی صدای ناگهانی انفجار بمب و موشک. این صداهای غیرمنتظره می‌توانند باعث ترس و استرس در حیوانات شوند که اغلب منجر به پنهان شدن، لرزش یا حتی فرار، بیماری و مرگ می‌شود. اما با آمادگی و رعایت نکاتی که در این مقاله ذکر می‌کنیم، می‌توانید به آرام کردن حیوانات خانگی در وضعیت نگران کننده این روزها کمک کنید.
آمادگی برای مقابله با وضعیت بحرانی
بدیهی است مقابله با بحران باید با آمادگی قبلی همراه باشد بنابراین برای مقابله با بحران‌هایی مثل وضعیت جنگی فعلی لازم است مواردی را در نظر بگیرید و هر چه زودتر شرایطی را مهیا کنید تا برای وقع بحران آمادگی لازم را داشته باشید. برخی از مواردی که باید به آن توجه داشته باشید عبارت اند از:
آماده کردن وسایل و مواد غذایی برای حیوانات خانگی در مواقع ضروری
یک بسته اضطراری مخصوص حیوانات آماده کنید. این بسته باید شامل موارد زیر باشد:
- داروهای حیوان به همراه نسخه و لیست آلرژی ها
- مدارک شناسایی
- سوابق واکسیناسیون
- غذای خشک و کنسرو شده برای ۱ هفته
- آب آشامیدنی برای ۳ روز
- ظرف غذا و آب
- قلاده، بند، باکس یا قفسی برای حمل
- چسباندن کارت حاوی آدرس و شماره تلفن صاحب روی باکس و وسایل
- وسایل آرامش‌بخش مانند پتوی آشنا یا اسباب‌بازی
- دستمال مرطوب، دستکش، کیسه دفع مدفوع
تعیین مکان های امن به عنوان مکان جایگزین
از پیش مکان‌هایی را برای اقامت موقت خود و حیوان‌تان در نظر بگیرید. این مکان‌ها می‌توانند شامل خانه نزدیکان، پناهگاه‌های حیوانات یا فضاهایی باشند که در زمان بحران باز می‌شوند. اطمینان حاصل کنید که اجازه ورود حیوانات به این مکان‌ها داده می‌شود. دقت کنید اگر از قبل جایی برای چنین روزی در نظر نگرفته باشید جان حیوان در خطر قرار می‌گیرد. از همه مهم‌تر اینکه بدون هماهنگی حیوان را در جلوی پناهگاه‌ها یا مراکز حمایتی و مراقبتی رها نکنید.
تنظیم فضای خانه برای مواجهه با صداهای بلند و ناگهانی
اختصاص دادن فضایی مشخص و امن به حیوان خانگی‌تان، در مواقع پر سر و صدا بسیار مؤثر است. برای سگ‌ها، استفاده از باکس، پتوی مورد علاقه یا اسباب‌بازی‌هایی که دوست دارند، می‌تواند حس امنیت ایجاد کند. گربه‌ها و خرگوش‌ها اغلب در فضاهای کوچک‌تر احساس امنیت بیشتری دارند؛ یک باکس سرپوشیده یا گوشهای دنج از خانه برایشان کافی‌ست. این فضا را می‌توانید به‌عنوان «پناهگاه آرام» حیوان در نظر بگیرید؛ جایی برای فرار از صداها و استرس.
آموزش باکس حمل
برای اینکه حیوان خانگی‌تان در شرایط بحرانی همکاری بیشتری داشته باشد، ضروری است از قبل با باکس حمل آشنا شده باشد. این کار را می‌توانید با قرار دادن باکس در فضای زندگی حیوان و تبدیل آن به یک مکان دوست‌داشتنی شروع کنید؛ مثلاً با قرار دادن خوراکی‌های موردعلاقه یا پتوی آشنا داخل باکس. استفاده از تشویق‌های کلامی و رفتاری پس از هر بار ورود حیوان به باکس، به او احساس امنیت می‌دهد و باعث می‌شود در لحظه‌های اضطراری با استرس کمتری وارد باکس شود.
استفاده از روش حساسیت زدایی برای حیوان به منظور تحمل صداها در شرایط جنگی
اگر حیوان‌تان به‌طور مداوم از صداهای خاصی می‌ترسد، می‌توانید روش «حساسیت‌زدایی» را امتحان کنید. این روش شامل پخش تدریجی و با صدای پایین صداهای ترس‌آور در محیط کنترل‌شده است. به مرور زمان، با افزایش تدریجی صدا و همراه‌کردن آن با خوراکی یا بازی، حیوان یاد می‌گیرد که این صداها خطرناک نیستند.
نکته مهم: این تمرین باید به‌آرامی و طی زمان انجام شود. بهترین زمان شروع آن، هفته‌ها یا ماه‌ها قبل از رویدادهایی مانند چهارشنبه‌سوری یا فصل بارندگی است. همچنین، مراقب باشید بیش‌ازحد توجه نشان ندهید؛ چون ممکن است ناخواسته ترس حیوان را تقویت کنید. حفظ حضور آرام و حمایت ملایم کافی است. برای آنکه این روش تاثیر معکوسی نگذارد بهتر است حتما با مشورت دامپزشک انجام شود.
داروهای آرام بخش با تجویز پزشک
در مواردی که حیوان با وجود آموزش و آمادگی همچنان واکنش‌های شدید استرسی دارد، استفاده از داروهای آرام‌بخش می‌تواند راه‌حلی مؤثر باشد. این داروها باید حتماً با تجویز دامپزشک تهیه شوند، چرا که دوز و نوع آن بر اساس گونه، نژاد و شرایط سلامتی حیوان متفاوت است. نگهداری مقدار کافی از داروی تجویزشده در کیت اضطراری، به‌ویژه در شرایطی که احتمال تخلیه ناگهانی یا قرار گرفتن در محیط‌های پرسر و صدا وجود دارد، از اهمیت زیادی برخوردار است.
برای آرام کردن حیوانات خانگی در هنگام وقوع بحران چه کارهایی باید انجام دهید؟
اگر همه موارد بالا را هم رعایت کنید باز هنگام وقوع بحران ممکن است دچار اضطراب شوید و ندانید باید چه کنید. که این امر کاملا طبیعی است. برای همین در ادامه لیستی از کارهایی که باید در شرایط اضطراری انجام دهید جمع‌آوری کرده‌ایم.
بستن راه های فرار حیوان
صداهای بلند ممکن است باعث شود حیوان حتی در محیط آشنا به‌دنبال راه فرار بگردد. هنگام وقوع رویداد پر سر و صدا، مطمئن شوید که تمام درها، پنجره‌ها و درهای کوچک مخصوص سگ یا گربه به‌درستی بسته شوند. این کار هم به کاهش شدت صدا کمک می‌کند و هم از فرار حیوان جلوگیری می‌کند. نکته مهم این است که اگر حیوان‌تان دارای میکروچیپ باشد، در صورتی که فرار کند، میکروچیپ یا ریز تراشه احتمال بازگشت او به شما را بسیار افزایش می‌دهد.
پوشاندن صدای انفجار با صداهای آشنای دیگر
برای پوشاندن صدای بلند، از صداهای ملایم در فضای خانه استفاده کنید. نویز سفید (white noise)، یا حتی پخش تلویزیون با صدای کم می‌تواند صدای انفجارها یا ضربه‌های ناگهانی را خنثی کند. ناگفته پیداست که موسیقی کلاسیک و صداهای ملایم هم در آرام‌کردن حیوانات مؤثرند. اگر صدا ناگهانی بود و فرصتی برای پخش صدای موزیک یا نویز نداشتید خودتان با تن صدای آرام با حیوان صحبت کنید تا حواسش کمی پرت شود.
آرام کردن حیوانات خانگی در مواجهه با صداهای نگران کننده
حیوانات خانگی ارتباط عمیقی با احساسات صاحب خود دارند. اگر شما آرامش و خونسردی‌تان را حفظ کنید، آن‌ها هم احتمالاً آرام‌تر خواهند بود. در کنار حیوان‌تان بنشینید، با صدای ملایم با او صحبت کنید و در صورت تمایل خودش، به آرامی نوازشش کنید یا عروسک و اسباب‌بازی موردعلاقه‌اش را در دسترس قرار بدهید. گاهی فقط حضور شما برای کاهش اضطراب حیوان کافی است.
اجتناب از تغذیه و تشویقی دادن در زمان اضطراب
در شرایطی که حیوان دچار اضطراب ناشی از صداهای بلند می‌شود، ممکن است تصور کنید استفاده از خوراکی‌های مورد علاقه یا تشویقی‌ها می‌تواند به ایجاد حس مثبت در او کمک کند اما این تصور درستی نیست. تشویقی و خوراکی زمانی تاثیر مثبت دارد که پس از آرام شدن اوضاع و با دقت و به‌اندازه استفاده شود.
بنابراین اگر حیوان به‌شدت ترسیده یا حالت تهوع دارد، باید خوراکی دادن را به تعویق بیندازید و فقط زمانی از آن استفاده کنید که حیوان آرام‌تر شده باشد. در روش حساسیت‌زدایی نیز، خوراکی‌ها نقش کلیدی در آموزش تدریجی دارند. مهم است که انتخاب خوراکی مناسب، در حجم کم و ترجیحاً سبک باشد. این مسئله به خصوص اگر حیوان خانگی‌تان بچه است اهمیت دارد.
- پیشنهاد می‌کنیم برای داشتن عملکرد بهتر در تغذیه حیوانات خانگی کم سن، دو مقاله غذای مناسب بچه گربه و جایگزین های شیر مادر برای توله سگ را بخوانید.
اقدامات لازم پس از آرام شدن وضعیت
بعد از عبور از شرایط بحرانی، اقدامات زیر لازم است:
- وضعیت جسمی حیوان را بررسی کرده و در صورت نیاز به دامپزشک مراجعه کنید.
- از نظر روانی او را ارزیابی کنید؛ تغییر رفتار، بی‌اشتهایی یا پرخاشگری می‌تواند نشانه استرس باشد.
- به‌تدریج شرایط زندگی را به حالت قبل بازگردانید.
در چه شرایطی به دامپزشک مراجعه کنیم؟
اگر اضطراب حیوان نسبت به صداها شدید و مداوم است، تا مدت‌ها پس از قطع منبع ادامه دارد و یا زندگی او را مختل کرده حتما به دامپزشک مراجعه کنید. در چنین شرایطی ممکن است نیاز به دارودرمانی یا رفتاردرمانی باشد تا حیوان بتواند بر اضطرابش غلبه کند. اما با توجه به شرایط خاص پیش‌آمده و کاهش فعالیت و تعطیلی موقت برخی از مراکز درمانی، دسترسی به خدمات دامپزشکی در تهران ممکن است محدود شده باشد.
ارائه خدمات در بیمارستان دامپزشکی مرکزی
در همین راستا، اطلاع از وضعیت مراکز دامپزشکی فعال اهمیت دارد. بنابراین باید به اطلاع برسانیم که بیمارستان دامپزشکی مرکزی از صبح روز یکم تیرماه ۱۴۰۴ طبق از ساعت ۹ صبح تا ۱۹ شب فعال است. برای آن دسته از هموطنانی که امکان مراجعه حضوری ندارند نیز شرایط استفاده از خدمات درمان در محل شامل ویزیت، تزریقات و پیگیری درمانی با هماهنگی قبلی فراهم شده است. همچنین بخش پانسیون بیمارستان مرکزی نیز آماده پذیرش و نگهداری حیوانات خانگی است (برای هماهنگی با پذیرش بیمارستان تماس بگیرید).
مراقبت های اختصاصی بسته به نوع حیوان خانگی
مواردی که در مورد مراقبت از حیوانات خانگی در شرایط اضطراری برشمردیم در مورد همه حیوانات صدق می‌کند اما در مورد هر نوع هم ملاحظاتی وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
پرندگان؛ محافظت در برابر تغییرات دمایی و استرس
پرندگان خانگی به‌ویژه در محیط‌های بسته، نسبت به صداهای بلند بسیار حساس‌اند. این صداها می‌توانند باعث پرواز ناگهانی، برخورد با دیواره‌های قفس و افزایش استرس شوند. بهتر است در چنین شرایطی قفس پرنده را در اتاقی آرام و کم‌نور قرار دهید، روی آن را با پارچه نازک بپوشانید، و در صورت امکان از صدای ملایم برای کاهش اضطراب استفاده کنید.
حیوانات کوچک؛ حمل آسان و محیط پایدار
حیواناتی مانند همستر، خرگوش یا خوکچه‌هندی بسیار ظریف و آسیب‌پذیرند و به سرعت تحت تأثیر تغییرات محیطی قرار می‌گیرند. برای این حیوانات باید یک باکس یا قفس مناسب و سبک فراهم کرد که در برابر تکان یا دما مقاوم باشد. همچنین، تأمین بستر خشک، آب تازه و غذای مخصوص آن‌ها در زمان بحران، به حفظ سلامت و آرامش‌شان کمک می‌کند. حمل آسان و مراقبت پیوسته، کلید حفظ ایمنی این حیوانات کوچک است.
سگ ها؛ فرمان پذیری و کنترل در شرایط بحرانی
سگ‌ها به‌ویژه در محیط‌های شلوغ یا ناشناس ممکن است واکنش‌های ناگهانی نشان دهند، بنابراین داشتن کنترل کامل بر آن‌ها اهمیت بالایی دارد. استفاده از قلاده‌ی محکم، پوزه‌بند و آموزش‌های قبلی مانند فرمان‌های «بیا»، «بشین» یا «آروم» می‌تواند در مدیریت بهتر سگ در لحظات بحرانی بسیار کمک‌کننده باشد. تمرین منظم این دستورات پیش از وقوع بحران، موجب افزایش ایمنی حیوان و اطرافیان می‌شود.
گربه ها؛ مراقبت در برابر استرس محیطی
گربه‌ها به‌طور طبیعی حیواناتی حساس به محیط اطراف هستند و کوچک‌ترین تغییر در فضا یا بوی محیط می‌تواند آن‌ها را مضطرب کند. در شرایط اضطراری، ضروری است وسایل آشنا مانند پتوی همیشگی، اسباب‌بازی موردعلاقه یا ظرف غذای مخصوصشان را همراه داشته باشید تا احساس امنیت بیشتری داشته باشند. استفاده از باکس حمل راحت و آشنا نیز نقش مهمی در کاهش استرس آن‌ها در هنگام جابه‌جایی دارد.
- به یاد داشته باشید که مدیریت اضطراب گربه یکی از راهکارهای مهم در پیشگیری از بیماری های مرتبط با استرس در گربه است.
حمام و برس کشیدن حیوانات خانگی هنگام اضطراب؛ کمک یا مزاحمت؟
در شرایطی که حیوان خانگی به دلیل صداهای بلند دچار اضطراب شده، انجام کارهایی مثل حمام کردن حیوان یا حتی برس کشیدن ممکن است برخلاف تصور، باعث افزایش استرس شود. در این زمان، حیوان معمولاً به دنبال فضای امن، کمترین تماس و بیشترین کنترل روی محیط است. خیس شدن یا وارد کردن هر محرک اضافی می‌تواند او را بیشتر مضطرب کند.
با این حال، اگر حیوان به‌طور کلی به برس کشیدن علاقه دارد و در آرامش نسبی‌ست، نوازش ملایم یا برس‌کشیدن کوتاه ممکن است کمک کند، البته باید با دقت به واکنش‌های او توجه شود. توصیه می‌شود حمام‌کردن را به زمانی موکول کنید که محیط آرام شده و حیوان در وضعیت طبیعی‌تری قرار دارد.
جابجایی حیوان برای خلاص شدن از آلودگی صوتی؛ تصمیم درست یا اشتباه؟
جابجایی حیوان خانگی به محل دیگر برای دور کردن او از صدای انفجار یا محیط پرتنش، ممکن است در نگاه اول منطقی به‌نظر برسد؛ اما باید ملاحظاتی را در نظر گرفت. بیشتر حیوانات خانگی به محیط خود وابسته‌اند و تغییر ناگهانی مکان، به‌ویژه در شرایطی که پیش از آن دچار اضطراب شده‌اند، می‌تواند استرس آن‌ها را تشدید کند.
اگر قصد جابجایی حیوان را دارید، بهتر است این تصمیم با آرامش، برنامه‌ریزی قبلی و آشنایی نسبی حیوان با مقصد همراه باشد. در مواقع خاص که صدای محیط بسیار شدید یا خطرناک شده، جابجایی می‌تواند ضروری باشد؛ اما حتی در این صورت هم باید سعی شود حیوان با وسیله‌ای امن (مثل باکس حمل) و با حضور شخصی آشنا، منتقل شود.
در ضمن اگر مجبور به مسافرت هستید و نمی‌توانید پت را با خودتان ببرید می‌توانید او را به بخش پانسیون و بستری بیمارستان دامپزشکی مرکزی بسپارید. اگر در مورد شرایط نگهداری و هزینه پانسیون سگ و گربه و یا سایر حیوانات سوالی دارید کافی است با شماره‌های مندرج در سایت تماس بگیرید تا همکاران ما به سوالات شما پاسخ بدهند.
شرایط سگ ها و گربه های خیابانی در مواجهه با صدای انفجار
گربه ها و سگ های خیابانی، در برابر صداهای ناگهانی و شدید مانند انفجار یا لرزش، واکنش‌های شدیدتری نشان می‌دهند. نبود پناهگاه باعث می‌شود در لحظه‌ی ترس، سرگردان شوند و در معرض خطراتی مثل تصادف یا گم شدن قرار بگیرند. اگر در محله‌تان حیوانات بلاصاحب حضور دارند، قرار دادن ظرف غذا و آب، یا فراهم‌کردن یک پناه ساده در گوشهای آرام، می‌تواند تا حدی به کاهش آسیب‌ها کمک کند.
واکنش حیوانات باغ وحش به صداهای غیرمنتظره
حیواناتی که در باغ‌وحش‌ها نگهداری می‌شوند، در برابر صداهای ناگهانی یا لرزش‌های محیطی واکنش‌هایی مانند بی‌قراری، کاهش اشتها یا گوشه‌گیری نشان می‌دهند. در چنین مواقعی، حضور مراقبان با رفتار آرام، کاهش محرک‌های محیطی، و فراهم‌کردن فضایی کم‌تنش، می‌تواند به آن‌ها در عبور از این وضعیت کمک کند. در مواردی که حیوانت باغ وحش در واکنش به صداهای ناهنجار بی‌قراری زیادی می‌کنند و رفتارهای جدیدی بروز می‌دهند باید حتما در مورد آن با دامپزشکان مشورت شود تا در صورت نیاز برای این حیوانات دارو تجویز گردد.
تأثیر صداهای بلند بر پرندگان آزاد در شهر
پرندگان شهری مانند گنجشک‌ها و کبوترها ممکن است با شنیدن صداهای شدید، به‌طور ناگهانی از لانه دور شوند یا نتوانند به محل استراحت خود برگردند و حتی دچار سکته و مرگ شوند. در چنین شرایطی، گذاشتن ظرف آب و مقداری دانه در بالکن، پشت‌بام یا حیاط، می‌تواند به حفظ انرژی و سلامت گروهی از این پرندگان کمک کند. اگر با اجساد گروهی این پرندگان مواجه شدید با مراجع ذی صلاح تماس بگیرید تا اجساد را جمع آوری کنند.
سایر نکات مهمی که باید بدانید
در کنار اقدامات اصلی که پیش‌تر اشاره شد، رعایت چند نکته‌ی ساده و کاربردی دیگر هم می‌تواند نقش مؤثری در کاهش اضطراب حیوان خانگی شما داشته باشد:
حیوان را مجبور به تعامل نکنید: اگر حیوان ترجیح می‌دهد تنها بماند یا در گوشهای پنهان شود، اجازه دهید در آرامش خودش را مدیریت کند.
قلاده را در خانه باز کنید: مخصوصاً اگر حیوان در گوشهای پنهان می‌شود، قلاده می‌تواند خطر گیر کردن یا خفگی ایجاد کند.
از مواد آرام‌بخش گیاهی فقط با تأیید دامپزشک استفاده کنید: برخی رایحه‌ها یا مکمل‌های گیاهی ممکن است مفید باشند، اما استفاده بی‌رویه می‌تواند مضر باشد.
وسایل خطرناک را جمع کنید: اشیای شیشه‌ای، تیز یا سنگین که ممکن است در صورت فرار یا جهش ناگهانی حیوان آسیب‌زا باشند را از محیط حذف کنید.
مراقب حیوانات دیگر باشید: اگر بیش از یک حیوان در خانه دارید، ممکن است در شرایط استرس‌زا واکنش‌های غیرقابل پیش‌بینی نسبت به هم نشان دهند.
نور اتاق را کم کنید: نور ملایم یا کم‌نورتر کردن فضا می‌تواند به ایجاد حس امنیت بیشتر کمک کند، به‌ویژه برای گربه‌ها و خرگوش‌ها.
همسایگان را مطلع کنید: اگر می‌دانید که قرار است صدای بلندی در محل سکونت شما ایجاد شود (مثل جشن، ساخت‌وساز، یا مراسم)، اطلاع‌رسانی به همسایگان برای جلوگیری از شوک ناگهانی به حیوانات مفید است.
نتیجه گیری
صداهای بلند می‌توانند برای حیوانات خانگی به خصوص برای سگ ها و گربه ها بسیار استرس‌زا باشند، اما با چند اقدام ساده می‌توانید محیطی امن‌تر و آرام‌تر برایشان فراهم کنید. هر حیوان منحصر‌به‌فرد است، بنابراین بهتر است ترکیبی از این راهکارها را امتحان کنید تا بفهمید چه چیزی برای حیوان خانگی شما بهترین نتیجه را دارد.
برای راهنمایی‌های بیشتر در زمینه اضطراب حیوانات خانگی، می‌توانید با شماره‌های مندرج در سایت تماس بگیرید. به امید روزهایی آرام‌تر برای همه، چه انسان‌ها و چه حیوانات، در سراسر ایران.
سوالات متداول
آیا می‌توان برای کم کردن اضطراب حیوان در زمان شروع صداهای گوش‌خراش به او خوراکی داد؟
برای اجتناب از خفگی بهتر است خوراکی دادن را به بعد از آرام شدن حیوان موکول کنید.
در وضعیت فعلی برای آرامش حیوانات خیابانی چه کاری می‌توان انجام داد؟
در صورت مشاهده وضعیت بغرنج مثل آسیب دیدگی یا تغییرات رفتاری در حیوانات خیابانی محل زندگی‌تان با انجمن‌های حمایتی تماس بگیرید. برای اطلاعات و راهکارهای بیشتر به متن مقاله مراجعه کنید.
مهم‌ترین کاری که باید در شرایط اضطراری برای مراقبت از حیوانات خانگی انجام دهید چیست؟
مهم‌ترین نکته این است که کیت اضطراری شامل وسایل ضروری برای حداقل ۳تا ۷ روز را آماده کنید و آموزش باکس حمل را نیز فراموش نکنید تا بتوانید در صورت نیاز به کنترل حیوان از آن استفاده کنید.
منبع: pet-power.eu
