ژیاردیا در گربه ها چیست و چه علائمی دارد؟ به طور خلاصه باید بگوییم ژیاردیازیس یک بیماری مشترک بین انسان و گربه و در واقع یک عفونت روده‌ای در انسان و حیوانات است که توسط یک انگل میکروسکوپی تک‌سلولی به نام ژیاردیا ایجاد میشود. این انگل نه کرم است، نه باکتری و نه ویروس، بلکه یک گونه ساده و انگلی تک‌سلولی است. این انگل در سراسر جهان یافت میشود و یکی از علل شایع «اسهال مسافرتی» در انسان است.
ژیاردیا گربه زیر ذره بین
ژیاردیا دارای دو شکل است: یک شکل فعال و شکننده به نام تروفوزوئیت که در روده حیوان آلوده زندگی میکند، و یک شکل مقاوم و کیستی که در مدفوع دفع میشود و میتواند برای چند ماه در محیط، به‌ویژه در آب یا مکان‌های مرطوب، زنده بماند.
ژیاردیازیس میتواند یکی از علل مهم اسهال در انسان و حیوانات باشد، هرچند بسیاری از گربه‌ها بدون بروز علائم به این انگل آلوده هستند یا اسهالشان به عنوان اسهال غیر اختصاصی تلقی میشود. بدون شک، موارد ابتلا به ژیاردیا در گربه ها بیش از آن چیزی است که معمولا تشخیص داده میشود.
گربه ها چگونه به ژیاردیا آلوده می شوند؟
گربه با بلعیدن کیست‌های انگل ژیادیا لامبلیا (Giardia lamblia) آلوده میشود. پس از ورود به روده، کیست‌ها به شکل فعال تروفوزوئیت تبدیل شده و به دیواره روده می‌چسبند تا تغذیه کنند. اگر تعداد زیادی از این انگل‌ها در روده وجود داشته باشد، علائم بالینی ناشی از آسیب به دیواره روده ظاهر میشود. تروفوزوئیت‌ها از طریق تقسیم سلولی تکثیر می‌شوند و برخی نیز مجدداً به شکل کیستی تبدیل می‌گردند.
در نهایت، گربه کیست‌های عفونی را از طریق مدفوع دفع میکند. مدت زمانی که از بلع کیست تا دفع در مدفوع طول می‌کشد، در گربه‌ها حدود ۵ تا ۱۶ روز است. این کیست‌ها بلافاصله پس از خروج، قابلیت آلوده کردن دیگر حیوانات را دارند. انتقال از طریق خوردن یا بوییدن خاک یا آب آلوده امکان‌پذیر است.
در گربه‌های بالغ سالم، این بیماری نسبتاً نادر است، اما در شرایطی که تعداد زیادی کیست در محیط وجود دارد، احتمال ابتلا افزایش می‌یابد. این بیماری بیشتر در بچه‌گربه‌ها و گربه‌های ضعیف‌شده، و در محیط‌های پرجمعیت مانند پانسیون، پت‌شاپ‌ها یا پناهگاه‌ها شایع است. بچه‌گربه‌ها نسبت به گربه‌های بالغ کیست‌های بیشتری در مدفوع خود دفع می‌کنند.
علائم بالینی ژیاردیازیس گربه چیست؟
این انگل‌های میکروسکوپی به دیواره روده می‌چسبند و آسیب آن‌ها باعث اسهال گربه شدید، بدبو و ناگهانی میشود. عفونت با ژیاردیا در گربه ها ممکن است منجر به کاهش وزن، اسهال مزمن و متناوب و مدفوع چرب شود. مدفوع ممکن است از نرم تا آبکی متغیر باشد، رنگ سبز متمایل داشته و گاهی حاوی خون باشد. وجود مخاط زیاد در مدفوع نیز شایع است. در برخی موارد، استفراغ نیز دیده میشود.
این علائم ممکن است چند هفته ادامه یابند و کاهش وزن تدریجی رخ دهد. اسهال ممکن است متناوب باشد. تب در اکثر موارد دیده نمی‌شود اما گربه ممکن است بیحال باشد. بیماری معمولاً تهدیدکننده حیات نیست، اما ژیاردیا در بچه گربه ها، گربه‌های مسن، و گربه‌هایی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (مانند مبتلایان به ویروس نقص ایمنی گربه یا ویروس لوسمی گربه) میتواند شدیدتر باشد. بسیاری از گربه‌های ناقل بدون علامت هستند و هرگز علائمی از بیماری را بروز نمی‌دهند. بچه گربه های مبتلا به ژیاردیا بیشتر علائم بالینی نشان می‌دهند.
ژیاردیا در گربه چگونه تشخیص داده می شود؟
آزمایش معمول شناورسازی مدفوع ممکن است نتواند کیست‌های کوچک ژیاردیا را که به‌صورت نامنظم در مدفوع دفع می‌شوند، شناسایی کند؛ به همین دلیل اغلب نیاز به محلول خاصی به نام سولفات روی دارد. گاهی انگل‌ها را می‌توان در اسمیر مستقیم مدفوع مشاهده کرد.
اگر دامپزشک به ژیاردیازیس مشکوک باشد، ممکن است نمونه مدفوع از نظر آنتی‌ژن‌های اختصاصی ژیاردیا آزمایش شود. برخی از تست‌ها در خود کلینیک قابل انجام هستند و برخی دیگر باید به آزمایشگاه مرجع ارسال شوند. بسیاری از موارد نیز صرفاً با توجه به علائم بالینی و سابقه پزشکی تشخیص داده می‌شوند.
درمان ژیاردیازیس در گربه ها چیست؟
داروهای رایج برای از بین بردن ژیاردیا شامل فنبندازول (Panacur®) و مترونیدازول هستند. این داروها معمولاً بسیار تلخ‌اند، بنابراین به‌صورت قرص‌های پوشش‌دار تولید می‌شوند. اما برای تجویز دوز مناسب به گربه، ممکن است قرص شکسته شود و طعم تلخ آن آشکار گردد. داروخانه‌های دامپزشکی می‌توانند این داروها را به‌صورت ترکیبات طعم‌دار تهیه کنند تا مصرف آن برای گربه آسان‌تر شود. دوره درمان معمولاً ۵ تا ۷ روز است.
ممکن است از فنبندازول و مترونیدازول به‌تنهایی یا به‌صورت ترکیبی استفاده شود. ترکیب این دو دارو معمولاً برای موارد مقاوم به درمان اولیه تجویز میشود. در موارد اسهال شدید یا دهیدراته شدن، ممکن است درمان حمایتی نیز لازم باشد. دامپزشک بر اساس شرایط خاص گربه، روش درمانی مناسب را تعیین میکند.
- از آنجا که کیست‌های ژیاردیا بلافاصله پس از دفع قابلیت آلوده‌کردن دارند، باید مدفوع به‌سرعت جمع‌آوری و دفع شود. همچنین باید بدن حیوان به‌طور منظم شسته شود تا کیست‌ها از موها پاک شوند.
پیش آگهی ژیاردیازیس چگونه است؟
پیش‌آگهی در بیشتر موارد خوب است. حیوانات ضعیف‌شده، مسن یا دارای نقص ایمنی در معرض خطر بیشتری برای عوارض شدید یا حتی مرگ هستند. همه حیوانات خانگی که به ژیاردیا مبتلا شده‌اند باید ۲ تا ۴ هفته پس از پایان درمان مجدداً آزمایش شوند.
آیا گربه می تواند ژیاردیا را به من یا خانواده ام منتقل کند؟
بله ژیاردیازیس شایع‌ترین عفونت انگلی روده‌ای در انسان است و به طور بالقوه میتواند از گربه‌ها به انسان منتقل شود. پیش‌تر تصور می‌شد که گربه‌ها، سگ‌ها و حیوانات وحشی منابع اصلی انتقال به انسان هستند. برخی گونه‌های ژیاردیا (ژنوتیپ A و B) می‌توانند انسان، سگ و گربه را آلوده کنند. اما انتقال انسان به انسان و همچنین منابع آب شهری آلوده نیز از عوامل مهم شیوع بیماری هستند.
اگر گربه شما به ژیاردیا مبتلا شده است، ضدعفونی محیط و رعایت بهداشت فردی برای جلوگیری از انتقال به انسان اهمیت دارد. به‌ویژه افرادی که نقص ایمنی دارند، مانند بیماران مبتلا به ایدز، سرطان یا کسانی که تحت شیمی‌درمانی هستند باید هنگام تماس با مدفوع، خاک گربه یا داروها بسیار مراقب باشند.
برای ضدعفونی محیط، می‌توان از محلول سفیدکننده (وایتکس) در رقیق‌سازی‌های ۱ به ۳۲ یا ۱ به ۱۶ (معادل ۱ تا ۲ پیمانه در هر ۴ لیتر آب) استفاده کرد. با این حال، پیش از مصرف مطمئن شوید که سطوح موردنظر به وایتکس حساس نیستند. همچنین مواد ضدعفونی‌کننده مانند Lysol® یا ترکیبات آمونیوم چهارتایی (مانند Parvosol®) نیز در نابودی کیست‌ها مؤثر هستند.
کیست‌های ژیاردیا به خشک شدن حساس‌اند، بنابراین محیط را تا جای ممکن خشک نگه دارید. برای بهترین نتیجه، ابتدا محیط زندگی و خواب حیوان را کاملاً تمیز کرده و سپس اجازه دهید چند روز خشک بماند و پس از آن حیوانات را مجدداً به آنجا بازگردانید.
ژیاردیا در یک نگاه
در جدول زیر خلاصه‌ای از مطالب مقاله حاضر در مورد انگل ژیاردیای گربه را می‌بینید:
| بخش | خلاصه |
|---|---|
| تعریف ژیاردیا | ژیاردیازیس یک عفونت روده‌ای مشترک بین انسان و حیوانات است که توسط انگل تک‌سلولی ژیاردیا ایجاد میشود. |
| اشکال انگل | این انگل دو شکل دارد: تروفوزوئیت فعال در روده و کیست مقاوم دفع‌شونده در مدفوع که در محیط زنده می‌ماند. |
| چرخه زندگی | با بلع کیست‌ها توسط گربه، در روده به تروفوزوئیت تبدیل شده و پس از تکثیر برخی به کیست بازمی‌گردند و از طریق مدفوع دفع می‌شوند. |
| علائم بالینی | اسهال ناگهانی، بدبو یا چرب، کاهش وزن، گاهی خون و مخاط در مدفوع و بی‌حالی؛ در بچه‌گربه‌ها شایع‌تر و شدیدتر است. |
| روش‌های تشخیص | شناورسازی مدفوع با سولفات روی، اسمیر مستقیم یا آزمایش آنتی‌ژن اختصاصی ژیاردیا در کلینیک یا آزمایشگاه. |
| درمان | فنبندازول یا مترونیدازول برای ۵–۷ روز؛ ترکیبی در موارد مقاوم و درمان حمایتی در صورت دهیدراته شدن. |
| پیش‌آگهی | اغلب خوب است؛ گربه‌های ضعیف یا با نقص ایمنی در خطر بیشترند. آزمایش مجدد ۲–۴ هفته پس از درمان توصیه میشود. |
| انتقال به انسان | ژیاردیا میتواند از گربه به انسان منتقل شود؛ رعایت بهداشت، جمع‌آوری سریع مدفوع و ضدعفونی محیط ضروری است. |
| پیشگیری و ضدعفونی | شستشوی منظم بدن گربه، جمع‌آوری فوری مدفوع و ضدعفونی با سفیدکننده یا ترکیبات آمونیوم چهارتایی؛ خشک نگه داشتن محیط. |
🔹🔹🔹🔹
ژیاردیای گربه در صورت تشخیص و درمان به موقع قابل کنترل است. بنابراین در صورت مشاهده هر یک از علائم گفته شده در مقاله، حیوان را به بیمارستان دامپزشکی مرکزی تهران منتقل کنید تا توسط همکاران ما در بخش داخلی و آزمایشگاه معاینه، برسی و درمان ژیاردیازیس گربه آغاز شود.
سوالات متداول
آیا ژیاردیا از گربه به انسان منتقل میشود؟
بله، در بعضی موارد امکان انتقال ژیاردیا از گربه به انسان وجود دارد، به‌خصوص اگر نوع انگل (ژنوتیپ یا Assemblage) از نوعی باشد که در انسان نیز ایجاد بیماری میکند (مانند ژنوتیپ A یا B). البته انتقال مستقیم از گربه به انسان کمتر شایع است و بیشتر موارد انسانی به دلیل مصرف آب آلوده اتفاق می‌افتند. رعایت بهداشت فردی، شستن دقیق دست‌ها پس از تماس با مدفوع یا ظرف خاک گربه، و تمیز نگه‌داشتن محیط بسیار ضروری است؛ به‌ویژه برای افرادی با سیستم ایمنی ضعیف مانند بیماران مبتلا به سرطان یا ایدز.
علائم ژیاردیا در گربه چیست و چطور تشخیص داده میشود؟
مهم‌ترین علامت ژیاردیا در گربه، اسهال بدبو، چرب و گاه سبزرنگ است که ممکن است همراه با کاهش وزن، بی‌حالی، و در مواردی استفراغ باشد. این علائم ممکن است به‌صورت مزمن یا متناوب ظاهر شوند. تشخیص معمولاً از طریق آزمایش مدفوع انجام میشود، ولی به دلیل اینکه کیست انگل همیشه در مدفوع وجود ندارد، ممکن است نیاز به آزمایش‌های اختصاصی‌تر مانند تست آنتی‌ژن ژیاردیا یا آزمایش‌های چند مرحله‌ای باشد.
آیا درمان ژیاردیا در گربه قطعی است و چگونه انجام میشود؟
بله، درمان ژیاردیا معمولاً موفقیت‌آمیز است.
بهترین دارو برای درمان انگل ژیاردیا در گربه چیست؟
داروهایی مانند فنبندازول (Fenbendazole) یا مترونیدازول (Metronidazole) برای درمان استفاده می‌شوند که معمولاً به مدت ۵ تا ۷ روز به‌صورت خوراکی تجویز می‌گردند. در موارد مقاوم یا شدید، ترکیب این دو دارو نیز ممکن است استفاده شود. همچنین، رعایت بهداشت محیط، شست‌وشوی مرتب گربه، و ضدعفونی محل زندگی با مواد ضدعفونی‌کننده مانند وایتکس یا ترکیبات آمونیوم چهارتایی ضروری است تا از عفونت مجدد جلوگیری شود.
منبع: vcahospitals
