اتانازی یا یوتانایز حیوانات خانگی سگ یا گربه

یکی از دردناک‌ترین موقعیت‌ها برای صاحب حیوان و همچنین تیم دامپزشکی، تصمیم‌گیری برای یوتانایز (Euthanasia) یا مرگ آرام و بدون درد حیوانات خانگی است. در بین انسان‌ها، طول عمر، بیشتر از سلامت و کیفیت زندگی اهمیت دارد. این در حالی است که در دامپزشکی، این نگرش نسبت به حیوانات متفاوت است و همواره کیفیت زندگی حیوانات خانگی نسبت به طول عمر آن‌ها، از اهمیت بیشتری برخوردار است. یکی از سخت‌ترین لحظاتی که یک دامپزشک ممکن است در طول مدت طبابت خود تجربه کند، تصمیم‌گیری برای اتانازی یا یوتانایز حیوانات خانگی سگ یا گربه و همینطور یوتانایز اسب، یوتانایز گاو و سایر دام های بزرگ است.

یوتانایز حیوانات خانگی به چه معنا است؟

اتاناز کردن یا یوتانایز کردن حیوانات (Euthanasia) کلمه‌ای با ریشه یونانی است که از دو بخش Eu به معنی خوب و Thanatos به معنای مرگ تشکیل می‌شود. در واقع یوتا شیوه‌ای برای مرگ است که با کمترین میزان درد و استرس انجام می‌شود؛ اما تصمیم‌گیری برای انجام آن، بسیار سخت بوده و با محدودیت‌ها و دوراهی‌های اخلاقی زیادی همراه است.

نکته حائز اهمیت این است که یوتای حیوانات خانگی یا مرگ آرام و بدون درد آن‌ها، جزو پروتکل‌ها و آپشن‌های درمانی در علم دامپزشکی است. زمانی که دامپزشک به این اطمینان برسد که کیفیت زندگی حیوان مناسب نیست و او در حال زجرکشیدن است، گزینه یوتانایز را به صاحب حیوان خانگی توصیه خواهد کرد. این موضوع زمانی مطرح می‌شود که امکان کاهش درد، بهبودی و برگرداندن حیوان به زندگی عادی وجود نداشته باشد.

بر اساس مبانی اخلاقی و اصول انسانی، برای یوتانایز کردن حیوانات خانگی، باید نهایت دقت را به کار برد تا کمترین درد و استرس به حیوان منتقل شود. روش های اتانازی حیوانات شامل ازدست‌رفتن سریع هوشیاری، ایست قلبی تنفسی و غیره است که حیوان در این روش‌ها، کمترین میزان اضطراب را تحمل می‌کند.

به‌طورکلی، برای انجام اتانازی یا یوتانایزی حیوانات خانگی، دو دلیل عمده وجود دارد که یکی اتانازی به علت لیشمانیا و دیگری یوتانایز به علت درد و رنج بسیار حیوان است. دامپزشکان بیمارستان دامپزشکی مرکزی تهران برای تصمیم‌گیری در اجرای این فرایند، از یک‌سری دستورالعمل‌های مندرج در منابع دامپزشکی و مقالات استفاده می‌کنند. در واقع دامپزشک برای اجرای این تصمیم باید مراحلی را انجام دهد تا در نهایت، تصمیم به یوتانایز حیوانات خانگی گرفته شود.

اتانازی یا یوتانایز سگ ها و گربه ها در چه شرایطی مجاز است؟

به‌طورکلی، اتانازی یا یوتانایز دام های بزرگ و کوچک تنها با حضور و تقاضای صاحب حیوان امکان‌پذیر است و دامپزشک تنها می‌تواند باتوجه‌به شرایط دردناک حیوان، انجام این کار را به صاحب حیوان پیشنهاد بدهد. در واقع دامپزشک با تشخیص بیماری‌ها، روش‌ها و طول دوره درمان احتمالی، هزینه‌ها و دیگر موارد لازم را برای صاحب حیوان توضیح می‌دهد، تا ایشان با آگاهی کامل، نسبت به یوتانایزی حیوان خانگی خود تصمیم بگیرند. اما در چه شرایطی، می‌توان اتانازی حیوانات خانگی را توصیه کرد؟ این موارد به شرح زیر هستند:

• در شرایطی که حیوان در حال مرگ، درد زیادی را تحمل می‌کند و امکان تسکین درد و درمان او وجود ندارد، توصیه برای یوتای حیوان مطرح می‌شود. یعنی زمانی که هیچ درمانی برای بیماری حیوان وجود نداشته باشد، می‌توان مرگ آرام و بدون درد  یا همان مرگ راحت سگ یا مرگ راحت گربه را توصیه کرد.
• در زمانی که حیوان درد چندانی را تحمل نمی‌کند؛ ولی به علت آسیب‌های آناتومیک، عصبی و غیره، امکان راه‌رفتن، حفظ تعادل و انجام دیگر امور حیاتی خود را ندارد، اتانازی یا یوتانایز حیوانات، قابل‌بررسی است. البته در این رابطه، دامپزشک باید تأیید کند که این عارضه قابل‌بازگشت نیست.
• در مواردی که توحش حیوان به دلایل رفتاری یا ابتلا به انواع بیماری‌های عفونی، غیرقابل‌درمان شده باشد و رهاسازی او در طبیعت برای دیگر حیوانات و انسان‌ها خطرناک تلقی شود، می‌توان اتانازی را به‌عنوان یک پروتکل مطرح کرد.
• در صورت اثبات یا شک نزدیک به‌یقین، برای وجود بیماری‌های خطرناکی مانند هاری که درمان آن‌ها مطابق با دستورالعمل‌های سازمان‌های بهداشتی، مجاز نیست؛ مرگ بدون درد و آرام سگ، بهترین انتخاب خواهد بود.

روش های انجام اتانازی برای سگ و گربه

روش‌های زیادی برای یوتانایز یا اتانازی کردن حیوانات خانگی وجود دارد که در هر کشور، مطابق با پروتکل‌های آن کشور، از یکی از روش‌ها استفاده می‌شود. دامپزشکان بیمارستان دامپزشکی مرکزی تهران، مطابق با شرایط حیوان و پروتکل‌های موجود، با استفاده از روش‌های زیر، یوتانایز حیوانات خانگی را انجام دهند:

• خفگی حیوان با گازهای مناسب اتانازی یا یوتانایزی گربه و سگ
• استفاده از داروهای خوراکی با دوز بالا، برای خواب ابدی حیوانات
• تزریق داروهای بیهوشی، با مقدار و دوز بسیار بالا
• شلیک گلوله به سر، برای یوتای دام‌های بزرگ مانند اتانازی اسب و اتانازی گاو
• شلیک گلوله به نخاع در شرایط خاص
• واردکردن نوعی سوزن به داخل مجاری اصلی بینی

در تمامی این روش‌ها، سعی می‌شود تا لحظه مرگ حیوان با کمترین میزان درد، استرس و در آرامش کامل فرابرسد. این مرگ راحت به خصوصو برای یوتانایز و یا اتانازی بچه گربه (یا اتانازی توله سگ) و همینطور اتانازی سگ پیر یا گربه های مسن مهم است.

مرگ بدون درد، پایانی برای رنج حیوان است

یوتانازی یا مرگ بدون درد گربه  و سگ و سایر حیوانات، یکی از روش‌ها و پروتکل‌های موجود در علم دامپزشکی است که تصمیم‌گیری برای انجام آن اغلب بسیار سخت و پیچیده خواهد بود. یکی از روش‌های یوتانایز، استفاده از داروهای بیهوشی با مقدار و دوز بیشتر است که موجب می‌شود زندگی حیوان در بیهوشی کامل و بدون درد به پایان برسد. صاحبان حیوانات خانگی باید در نظر داشته باشند که صرف‌نظر از طول عمر حیوان، باید میزان کیفیت و عمق زندگی آنها را موردتوجه قرار دهند. درصورتی‌که این امر برای صاحب حیوان خانگی میسر نباشد و دامپزشکان نیز نتوانند زندگی بدون درد و رنجی را مطابق با علم پزشکی برای حیوان فراهم کنند، بهترین تصمیم، اتانازی یا یوتانایزی حیوانات خانگی خواهد بود، تا درد و رنج حیوان خاتمه یابد. برای مشورت جهت یوتای گربه، یوتای سگ، یوتای اسب و یوتای گاو یا هر حیوانی که نگهداری می‌کنید با کارشناسان ما در بیمارستان دامپزشکی مرکزی تماس بگیرید.