لیشمانیا یک بیماری انگلی تک یاخته‌ای است که توسط یک پشه خاکی منتشر می‌شود و در بسیاری از کشورهای دنیا به خصوص در مناطق گرمسیر رخ می‌دهد. این بیماری علاوه بر مناطق گرمسیر در بخش‌هایی از اروپا نیز مشاهده می‌شود. برخی از کشورها با مبارزات گسترده با این انگل و شرایط جغرافیایی مناسب توانسته‌اند این بیماری را کنترل کنند. در این مقاله به بررسی بیماری لیشمانیا، راه‌های تشخیص، چالش‌های کنترل آن در ایران و پروتکل‌های درمانی پرداخته می‌شود.
شیوع و گسترش لیشمانیا
لیشمانیا به عنوان یک بیماری شایع در مناطق گرمسیر شناخته می‌شود. اما این بیماری در بخش‌هایی از اروپا نیز گزارش شده است. در بسیاری از کشورهای جهان با اقدامات کنترلی موفق به کنترل این بیماری شده‌اند. شرایط جغرافیایی و مبارزات موثر در این کشورها باعث کاهش شیوع لیشمانیا شده است.
بیماری لیشمانیا در ایران
متاسفانه در ایران سیاست دقیقی برای پیشگیری و کنترل این بیماری به خصوص در سگ‌های بی‌سرپرست وجود ندارد. عدم وجود دستورالعمل‌های قطعی از طرف وزارت بهداشت و درمان یا سازمان دامپزشکی، دامپزشکان را در کنترل و درمان این بیماری با چالش‌های زیادی مواجه کرده است.
فرم های مختلف لیشمانیا
بیماری لیشمانیا تقریباً تمامی قسمت‌های بدن را درگیر و به دو فرم جدی و احشایی بروز می‌کند. لیشمانیا یکی از بیماری های مشترک بین سگ و انسان است. سگ‌ها بیشتر فرم واسط یعنی ترکیبی از فرم جدی و احشایی را نشان می‌دهند. این فرم‌ها با علائم بسیار متنوعی همراه هستند که تشخیص بیماری را دشوار می‌کنند.
علائم و تشخیص لیشمانیا
تشخیص لیشمانیا به دلیل تنوع علائم بالینی آن بسیار دشوار است. برای تشخیص این بیماری از تکنیک‌های آزمایشگاهی مانند اندازه‌گیری آنتی‌بادی، تکنیک‌های مولکولی و نمونه‌برداری بافتی استفاده می‌شود. این روش‌ها به دلیل دقت بالای خود، امکان تشخیص دقیق بیماری را فراهم می‌کنند.
چالش های کنترل لیشمانیا در ایران
فقدان دستورالعمل‌های قطعی: در ایران هیچ دستورالعمل قطعی از طرف وزارت بهداشت و درمان یا سازمان دامپزشکی برای کنترل و درمان بیماری لیشمانیا وجود ندارد. این موضوع باعث شده که دامپزشکان با چالش‌های زیادی در کنترل این بیماری مواجه شوند.
مشکلات درمانی: سگی که تشخیص لیشمانیا در آن داده می‌شود، طول دوره درمان بسیار طولانی‌ای دارد. بیماری لیشمانیا یک بیماری غیرقابل درمان است و تنها درمانی که برای حیوان انجام می‌شود، علائم بالینی بیماری را از بین می‌برد. دامپزشک بر اساس گرید یا استیج کیس تصمیم می‌گیرد که چه پروتکل درمانی برای حیوان در نظر گرفته شود.
پروتکل های درمانی لیشمانیا
در کشورهایی که بیماری بومی نیست: در کشورهایی که بیماری بومی نیست، معمولاً دستورالعمل‌ها بر پایه یوتانایز کردن یا حذف حیوانات مبتلا بنا شده است. این راهکار به منظور جلوگیری از گسترش بیماری به کار گرفته می‌شود.
در کشورهایی که بیماری بومی است: در کشورهایی که بیماری بومی است، به دلیل ابتلای تعداد زیادی از حیوانات، پروتکل‌های درمانی برای این حیوانات در نظر گرفته می‌شود. درمان شامل قرنطینه کردن حیوان مبتلا و تکرار دوره‌ای آزمایشات آنتی‌بادی و تست‌های سلولی مولکولی است. هر زمانی که اوج مجدد بیماری در حیوان تشخیص داده شود، درمان مجدد انجام می‌شود.
مسئولیت دامپزشکان و سرپرستان حیوانات
دامپزشکان باید با توجه به گرید یا استیج کیس، پروتکل‌های درمانی مناسب را برای حیوانات مبتلا به لیشمانیا در نظر بگیرند. این پروتکل‌ها شامل قرنطینه کردن حیوان و انجام آزمایشات دوره‌ای برای تشخیص اوج مجدد بیماری است.
سرپرستان حیوانات هم باید بدانند که لیشمانیا یک بیماری زئونوز (مشترک بین انسان و حیوان) است و طول دوره درمان آن بسیار طولانی است. حیوانی که به لیشمانیا مبتلا است باید تا آخر عمر قرنطینه شود و دوره‌ای تحت نظر دامپزشک قرار گیرد.
سخن پایانی
بیماری لیشمانیا یک چالش بزرگ در بسیاری از کشورهای جهان به خصوص ایران است. عدم وجود دستورالعمل‌های قطعی برای کنترل و درمان این بیماری، دامپزشکان و صاحبان حیوانات را با مشکلات زیادی مواجه کرده است. با افزایش آگاهی و اجرای پروتکل‌های مناسب می‌توان به کنترل بهتر این بیماری کمک کرد. توجه به پیشگیری و کنترل لیشمانیا نه تنها سلامت حیوانات بلکه سلامت انسان‌ها را نیز تضمین می‌کند. همکاران ما در بیمارستان دامپزشکی مرکزی آماده‌اند به سگ های مبتلا به لیشمانیا کمک کنند تا درد کمتری متحمل شوند. در صورت مواجهه با این بیماری، با شماره‌های مندرج در سایت تماس بگیرید تا توسط همکاران ما راهنمایی شوید.
