چاقی در حیوانات خانگی؛ از پیشگیری و تشخیص تا درمان

چاقی در حیوانات خانگی یک بیماری فراگیر و جدی است. حدود ۶۰ درصد از حیواناتی که به مراکز درمانی آورده می‌شوند چاق هستند. با این حال ۴۰ درصد از صاحبان آن‌ها، فکر می‌کنند حیوان‌ هیچ مشکلی در زمینه اضافه‌وزن ندارد. این در حالی است که حیوانات خانگی که با مشکل چاقی مواجهند در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های مختلفی هستند که ممکن است ‌امید به زندگی و کیفیت زندگی آ‌ن‌ها را کاهش دهد. خوشبختانه، بسیاری از مشکلات سلامتی مرتبط با وزن حیوانات خانگی را می‌توان با مدیریت صحیح وزن کاهش داد. در این مطلب، علائم چاقی در حیوانات خانگی، بیماری‌های مرتبط با آن و راه‌های پیشگیری از آن را شرح می‌دهیم.

چاقی در حیوانات خانگی چیست؟

چاقی یک بیماری تغذیه‌ای است که به دلیل تجمع بیش از حد چربی یا بافت چربی در بدن حیوان خانگی شما ایجاد می‌شود. تشخیص اضافه‌وزن یا چاقی حیوان خانگی، به خصوص در نژاد‌های کرکی یا موبلند می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. در بیشتر موارد حیوانات خانگی زمانی چاق در نظر گرفته می‌شوند که وزن بدن آن‌ها بیش از ۱۵ درصد وزن‌ایده‌آل باشد. برای تعیین وزن‌ایده‌آل حیوان خانگی، نوع بدن، سطح فعالیت، ژنتیک و نیاز‌های تغذیه‌ای مورد توجه قرار می‌گیرد. علاوه بر این، انجمن پیشگیری از چاقی حیوانات خانگی یک نمودار محدوده وزن‌ایده‌آل را ایجاد کرده است که می‌تواند برای ارزیابی خطر چاقی حیوان خانگی مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان یک قاعده کلی، شما باید بتوانید دنده‌های حیوان خانگی خود را حس کنید اما نتوانید آن‌ها را ببینید یا مجبور به جستجوی آن‌ها باشید. البته این کار را می‌توانید به متخصصان ما در بخش داخلی بیمارستان دامپزشکی مرکزی بسپارید؛ در طول معاینات و مراقبت‌های پیشگیرانه، حیوان خانگی شما را وزن می‌کنیم و نمره وضعیت بدن (BCS) را به او اختصاص می‌دهیم. این نمره در پرونده پزشکی او ثبت و برای تعیین وزن سالم استفاده می‌شود.

عوارض چاقی در حیوانات خانگی

از نظر علمی ثابت شده است که چاقی در حیوانات خانگی بیماری‌های زیادی به وجود می‌آورد یا زمینه‌ساز بیماری‌های زیادی می‌شود. مثلا بیماری‌های متعدد پوستی، بیماری‌های تنفسی بسیار جدی، بیماری‌های کلیوی، بیماری‌های ارتوپدی شامل مشکلات مفصلی یا استخوانی، بعضی از سرطان‌ها و در نهایت بیماری‌های هورمونی مانند دیابت.

به طور کلی بیماری‌های شایع مرتبط با چاقی حیوانات خانگی به این شرح است:

• ورم مفاصل و بیماری دیسک بین مهره‌ای — اضافه وزن باعث افزایش فشار بر مفاصل حیوان خانگی شما می‌شود و می‌تواند تجزیه غضروف را تشدید کند که منجر به آرتریت یا کمردرد می‌شود. علائم ممکن است شامل مشکل دراز کشیدن، لنگیدن، تحلیل رفتن عضلات و کاهش علاقه به بازی باشد.
• دیابت و مقاومت به انسولین — التهاب ناشی از اضافه وزن می‌تواند منجر به ناتوانی حیوان خانگی در پردازش درست گلوکز شود که این می‌تواند منجر به دیابت شود. دیابت یک وضعیت بالقوه تهدید‌کننده برای زندگی محسوب می‌شود و علائم آن ممکن است شامل افزایش تشنگی و ادرار، کاهش وزن، کدر شدن چشم‌ها و عفونت‌های مزمن پوست یا ادرار باشد.
• بیماری کلیوی — فشار خون بالا پیامد چاقی است و این می‌تواند به کاهش گردش خون در اندام‌های حیاتی از جمله کلیه‌ها منجر شود. علائم ممکن است شامل افزایش تشنگی، افزایش ادرار، کم آبی و کاهش وزن باشند.
• بیماری قلبی و ریوی — چربی اضافی در امتداد قفسه سینه و شکم می‌تواند باعث فشار بر قلب و ریه‌ها شود که می‌تواند منجر به کاهش سطح اکسیژن شود. علائم ممکن است شامل افزایش نفس نفس زدن و تنفس غیر طبیعی باشد.
• سرطان — مانند انسان‌های دارای اضافه وزن، حیوانات خانگی چاق نیز در معرض خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها هستند. علائم سرطان بسته به محل و نوع تومور متغیر است و ممکن است شامل کاهش اشتها، درد، زخم‌های التیام‌نیافته، بی‌حالی و کاهش وزن باشد.

تشخیص چاقی حیوانات خانگی

اگر مشکوک هستید که حیوان خانگی‌تان چاق است یا اگر علائم بیماری مرتبط را نشان می‌دهد او را برای معاینه دامپزشکی به بخش داخلی بیمارستان دامپزشکی مرکزی بیاورید. دامپزشکان ما، معایناتی انجام می‌دهند که شامل ارزیابی وزن و BCS می‌شود. آزمایشات تشخیصی ممکن است شامل آزمایش خون برای بررسی عفونت و سلامت کلی اعضای بدن و آزمایش ادرار برای ارزیابی سلامت مثانه و عملکرد کلیه حیوان خانگی باشد. گاهی برای رد علل زمینه‌ای چاقی حیوان خانگی، آزمایش‌های هورمونی مانند کم‌کاری تیروئید نیز توصیه می‌شود. همچنین برای بررسی اندام‌ها و مفاصل حیوان خانگی تصویربرداری با اشعه ایکس نیز ممکن است انجام شود.

درمان چاقی حیوانات خانگی

درمان چاقی حیوانات خانگی، بر اساس علت زمینه‌ای چاقی متفاوت خواهد بود. حیوانات خانگی با علائم شدید مانند مشکلات تنفسی یا قلبی ممکن است برای اکسیژن‌درمانی، نظارت و درمان‌های خاص به بستری شدن در بیمارستان نیاز داشته باشند. در هر حال چه بستری لازم باشد و چه نه، دامپزشک، یک برنامه کاهش وزن (شامل رژیم‌های غذایی تخصصی) و یک برنامه ورزشی ویژه نیز به شما خواهد داد.

پیشگیری و کنترل چاقی در حیوانات خانگی

برای پیشگیری و کنترل چاقی بهترین راه حل این است که از ابتدای زندگی و از اولین مراجعات و معاینات، وزن حیوان اندازه‌گیری شود و تحت نظر قرار بگیرد و درباره بهترین برنامه غذایی و ورزشی برای حیوان خانگی با دامپزشک مشورت شود. کالری مورد نیاز روزانه حیوان خانگی شما بر اساس چندین فاکتور از جمله نژاد و سطح فعالیت او متفاوت خواهد بود. اما به طور کلی نکات پیشگیری از چاقی عبارتند از:

• گنجاندن فعالیت‌های روزانه مانند پیاده‌روی کوتاه و مکرر در برنامه زندگی حیوان خانگی
• بردن حیوان خانگی برای معاینه مکرر دامپزشکی و نظارت بر وزن و سلامت کلی آن‌ها
• اطمینان حاصل کنید که خوراکی‌های که به عنوان تشویق به حیوان می‌دهید، بیش از ۱۰٪ از کل کالری روزانه آن‌ها را تشکیل ندهد.
• استفاده از یک لیوان اندازه‌گیری برای اطمینان از اینکه به حیوان خانگی خود به مقدار مناسب غذا می‌دهید.
• به طور منظم BCS حیوان خانگی خود را بررسی کنید و وزن او را در بین جلسات معاینه دامپزشکی ارزیابی کنید.

توجه: سیستم غذادهی در حیوانات خانگی متفاوت است. در گربه‌ها معمولاً غذا به صورت آزاد درد دسترس است و تنها به گربه‌هایی که با این سیستم قادر به حفظ وزن مناسب نیستند و چاق می‌شوند، غذا وعده به وعده داده می‌شود. اما در مورد سگ‌ها چون کلا غذادهی به صورت وعده به وعده انجام می‌شود. در هر صورت افزایش وزن باید با معاینات پزشکی بلافاصله تشخیص داده شود و اقدام مناسب جهت کاهش وزن صورت بگیرد. همچنین مدیریت غذا باید با فعالیت بدنی مناسب همراه شود تا وزن حیوان تا حد ممکن پایین بیاید.

سخن آخر

غذا دادن بیش از حد به حیوانات خانگی یا پر کردن بیش از حد ظرف غذای آن‌ها می‌تواند برای سلامت و تندرستی کلی آن‌ها خطرناک باشد. طبق راهنمای کاهش و مدیریت وزن حیوانات خانگی، مهمترین جز در روند کاهش وزن یک حیوان خانگی چاق که مشکلات زیادی هم ایجاد می‌کند صاحب حیوان خانگی است. برای صاحبان حیوانات خانگی مقاومت و بی‌توجهی به درخواست‌های آن‌ موجودات بامزه و دوست‌داشتنی بسیار سخت است. بنابراین این مسئله باید در هر رژیم یا برنامه کاهش وزن به عنوان یک فاکتور اثرگذار و مهم در نظر گرفته شود.

برنامه‌ یا تغییر روتین غذایی که ما برای کاهش وزن و درمان چاقی حیوانات خانگی ارائه می‌دهیم کاملا مبتنی بر نیاز‌های روزانه حیوان و مقدار افزایش وزن (بر اساس شاخص توده بدنی) او است. مهم‌ترین بخش در این روند این است که کمی تحمل کنید و در برابر خواهش‌های حیوان برای غذا تسلیم نشوید تا کم‌کم او را در وزن ایده‌آل ببینید. البته رسیدن به وزن ایده‌آل پایان راه نیست و وزن حیوان باید تثبیت هم بشود که این هم کار دشواری است. کارشناسان و متخصصان ما در بخش داخلی بیمارستان دامپزشکی مرکزی تهران آماده‌اند تا با بررسی وضعیت بدنی حیوان و اداره آن، به کاهش و تثبیت وزن حیوان خانگی شما کمک کنند.