دستگاه ادراری، متشکل از کلیه، حالب، مثانه و پیشابراه است. دامپزشکان برای تشخیص بیماری در این سیستم از سونوگرافی که یک روش غیرتهاجمی است استفاده می‌کنند. به طور کلی تمامی بخش‌های دستگاه ادراری از طریق سونوگرافی قابل تشخیص هستند؛ اما حالب طبیعی معمولا از آنجا که قطر بسیار کمی دارد و دو جدار آن به صورت مجازی روی هم خوابیده‌اند، در سونوگرافی دیده نمی‌شود.
کاربردهای سونوگرافی دستگاه ادراری در حیوانات خانگی
سونوگرافی، کاربردهای متعددی در بررسی دستگاه ادراری دارد. از جمله کاربردهای سونوگرافی در حیوانات خانگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بررسی تومورها
- کیست ها و آبسه های کلیه
- تست پروستات و مثانه
- بررسی اندام کلیه در بیماران پیوند کلیه
- هیدرونفروز ناشی از انسداد سنگ یا دیگر توده ها
در بیماران مبتلا به درد حاد پهلو، سونوگرافی می‌تواند در شناسایی هیدرونفروز ناشی از سنگ، کمک کند. هیدرونفروز یک طرفه یا بدون هماچوری (خون ادراری) ممکن است ناشی از فشار خارجی، خونریزی یا خود آنوریسم شکمی و یا سایر توده ها باشد. در بیمارانی که احتباس ادرار ثانویه به انسداد خروجی مثانه (مثل بزرگی پروستات) منجر می‌شود، هیدرونفروز دو طرفه دیده می‌شود. در بیماران مبتلا به درد پهلو به همراه وجود پیوری (عفونت در ادرار) و انسداد، سنگ یا آبسه، تصویربرداری تکمیلی برای تشخیص نیاز به دخالت بیشتر، نقشی اساسی دارد.
درد قسمت تحتانی و راست شکم در سگ و گربه
سونوگرافی روش تصویربرداری انتخابی برای بررسی موارد درد شدید و حاد در ناحیه تحتانی و راست شکم است. مواردی از پاتولوژی های حاد مربوط به شکم موجب درد در ناحیه تحتانی و راست شکم می‌شود و سونوگرافی می‌تواند در بررسی سریع آنها نقش داشته باشد. همین طور، موارد کمتر اورژانسی، نظیر کیست هموراژیک تخمدان را هم می‌تواند مشخص کند. در بیماران مبتلا به درد حاد سمت راست شکم که به ناحیه کشاله ران پهلو تیر می‌کشد، برای ارزیابی از نظر هیدرو نفروز ناشی از سنگ مسدود کننده حالب باید سونوگرافی کلیه انجام شود.
مزایای سونوگرافی دستگاه ادراری سگ و گربه
بر خلاف اشعه ايكس، در تكنولوژى سونوگرافى (اولتراساند) از اشعه و تابش استفاده نمى‌شود. در عوض، در اين تكنولوژى از امواج صوتى خاصى استفاده مى‌شود كه توسط گوش انسان قابل شنيدن نيست. انعكاس امواج صوتى بر روى اندام هاى بدن، تصاويرى را خلق مى‌كند كه دامپزشک با توجه به آن مى‌تواند اندازه طبیعی کلیه در سونوگرافی، شكل، مكان و بعضا جريان خون در كليه هاى حیوان را مورد بررسى قرار دهد.
علاوه بر اين، اقدامات پیش از سونوگرافى در سگ و گربه چندان پیچیده نیست. فقط گاهى اوقات متخصصان ممكن است از شما بخواهند تا محل سونوگرافی را شیو کنید یا پت را با مثانه پر براى سونوگرافی ببرید تا حجم مثانه قبل و بعد از ادرار مورد بررسى قرار گیرد.
علاوه بر اين، سونوگرافى كليه همچنين ممكن است در ديگر موارد پزشكى كاربرد داشته باشد. چند نمونه از اين موارد در زير ذكرشده است:
- راهنماى فرو بردن سوزن براى نمونه بردارى
- تخليه كيست ها و آبسه ها
- قرار دادن يك نفروستومى يا يك لوله تخليه در كليه
چگونگی انجام سونوگرافی مجاری ادراری
دامپزشک ممکن است سونوگرافی کلیه را به عنوان یک آزمایش سرپایی درخواست کند، یا اگر حیوان در بیمارستان بستری است، ممکن است بخشی از آزمایشات تشخیصی بستری او باشد. هر بيمارستان و كلينيكى داراى پروتكل‌هاى مخصوص به خود است كه از شما مى‌خواهند طبق آن براى انجام آزمايش آماده شويد ولى استانداردهايى وجود دارد كه در تمامى آنها يكسان است.
پيش از انجام سونوگرافى كليه، ممكن است در صورت عدم همکاری پت شما با تیم تصویربرداری تشخیصی از شما خواسته شود تا فرم رضايت نامه آرامبخشی برای پت خود را بخوانيد و امضا كنيد،
توجه داشته باشید که برای سونوگرافی کلیه و مجاری ادراری (شامل بررسی پروستات و مثانه) حتما باید مثانه پر باشد و در صورت داشتن سوند فولی حتما کلامپ شود. برای بررسی مثانه و مجاور آن نیز باید مثانه پر باشد؛ اما مثانه لبریز از ادرار (به شدت پر) به علت پس زدن ادرار به حالب و سیستم جمع کننده ادرار و لگنچه های کلیه ممکن است منجر به تشخیص اشتباه شود. گاهی لازم است که مثانه در دو حالت پر و پس از تخلیه (مثلا برای بررسی بزرگی پروستات) سونوگرافی شود.
برای انجام سونوگرافی دامپزشک ژلى را روى پوست مى‌مالد تا هدايت امواج صوتى راحت‌تر شود و تصاوير مورد نظر به دست آيند. سپس از يك ترانسفورماتور استفاده مى‌كند و آن را در ناحيه مورد نظر قرار مى‌دهد. ترانسفورماتور هيچ دردى ندارد، فقط ممكن است در محلى كه آن را قرار مى‌دهند كمى احساس فشار ایجاد شود، چرا كه تكنسين گاهی مجبور است اين دستگاه را روى بدن حیوان كمى فشار دهد تا مناسب‌ترین زاویه زاويه را برای گرفتن عكس انتخاب کند.
وقتی دامپزشک در حال بررسى جريان خون كليه ها است، ممكن است صداى فش‌فش مانندى را بشنويد. وجود اين صدا كاملا طبيعى است. در ضمن اگر لازم باشد كه كليه ها اسكن شوند، شايد نياز باشد كه اول با مثانه پر سونوگرافى انجام شود و بار دوم با مثانه خالى. در پایان، تكنسين ژل را از روى بدن پاك خواهد كرد و دامپزشك جواب سونوگرافی را به صورت گزارشی کامل و تایپ شده به شما تحویل می‌دهد.
مشکلات سونوگرافی کلیه
سونوگرافى كليه يك روش بى خطر و مطمئن براى بررسى بيمار و به دست آوردن عكس هاى حياتى بدون استفاده از اشعه است. اكثر حیوانات نبايد هيچ گونه عوارض جانبى در رابطه با انجام سونوگرافى تجربه كنند. در موارد نادر، بيمار ممكن است حساسيت هاى خفيفى را در ناحيه مورد بررسى احساس كند، كه اين ناراحتى چند ساعت پس از سونوگرافى از بين خواهد رفت.
روش های رادیو گرافی و سونوگرافی از جمله اقدامات تشخیصی هستند که در صورت عدم دقت، می‌توانند مسیر تشخیص، کنترل و درمان بیماری را تغییر دهند. یک تشخیص اشتباه ممکن است به قیمت جان حیوان تمام شود. بنابراین این روش باید در مراکز معتبر توسط دامپزشکان باتجربه انجام شود. همکاران ما در بیمارستان دامپزشکی مرکزی آماده‌اند تا تمام اقدامات مربوط به سونوگرافی حیوان را با دقت بالا انجام دهند و از بروز مشکلات اینچنینی جلوگیری کنند.
