بیماری های گوارشی یکی از رایج ترین مشکلاتی است که حیوانات خانگی را درگیر می‌کند. دامپزشکان برای تشخیص این بیماری ها از ابزارهای مختلفی استفاده می‌کنند. یکی از پرکاربردترین و و مفیدترین این ابزارها سونوگرافی است. سونوگرافی به عنوان یک روش غیرتهاجمی و غیرتشعشعی برای تصویربرداری از اعضای داخلی بدن به کار می‌رود. با استفاده از این فناوری پیشرفته می‌توان بازنگری دقیقی از معده، روده ها، کبد، کیسه صفرا و سایر دستگاه گوارش حیوان به دست آورد و یک برنامه درمانی دقیق را طراحی و اجرا کرد.
سونوگرافی شکمی در سگ و گربه
حفره شکم بجز دستگاه ادراری و تولیدمثل شامل دستگاه‌های متعدد دیگری از جمله دستگاه گوارش، کبد، کیسه صفرا، طحال و لوزالعمده (پانکراس) نیز هست. این اعضاء به سه گروه تقسیم می‌شوند:
۱) توخالی حاوی هوا و گاز (معده، روده باریک، روده بزرگ)
۲) اعضاء توپر (مانند کبد، طحال و …)
۳) اعضاء توخالی حاوی مایعات (مانند مثانه و کیسه صفرا)
سونوگرافی بیشتر برای بررسی اعضاء توپر و توخالی حاوی مایع به کار می‌رود و در این بین مهم‌ترین کاربرد آن در تشخیص بیماری‌های کیسه صفراست. هوا یا گاز درون اعضاء توخالی مانند معده با انعکاس امواج صوتی مزاحم، مانع از انجام سونوگرافی می‌شوند. لذا داخل معده و روده را نمی‌توان در شرایط عادی دید؛ اما در برخی بیماری‌ها متخصص سونوگرافی با انجام مانورهای خاص قادر است تا جدار معده و روده‌ها و ضخامت آنها را مورد بررسی قرار دهد.
سونوگرافی دستگاه گوارش، رایج‌ترین نوع سونوگرافی است؛ زیرا ارگان‌های زیادی در داخل شکم وجود دارند. اندام‌های اصلی که با سونوگرافی در قسمت فوقانی شکم مشاهده می‌شوند شامل کبد، کیسه صفرا، لوزالمعده و طحال هستند. در صورتی که حیوان در قسمت فوقانی شکم احساس ناراحتی داشته باشد این درد می‌تواند مربوط به این اندام ها و حتی گاهی مربوط به معده باشد.
بیماری های قابل تشخیص از طریق سونوگرافی دستگاه گوارش حیوانات خانگی
با سونوگرافی می‌توان تورم کیسه صفرا را در اثر تجمع و غلیظ شدن صفرا به علت سنگ‌ها و تومورها تشخیص داد. همچنین از این روش برای بررسی پوش نوارهای عفونی مانند کیست هیداتیک، پوش نوارهای مادرزادی، آبسه های عفونی و میکروبی کبد، تومورهای کبد و طحال هم استفاده می‌شود. از سونوگرافی دستگاه گوارش می‌توان برای تشخیص مواردی مانند التهاب سکوم هم استفاده کرد. گاهی دقت سونوگرافی برای بررسی توده ها و متاستازهای کبد (تومورهایی که از دیگر نقاط بدن نشات گرفته و به کبد رسیده‌اند) حتی از سی‌تی‌اسکن هم بیشتر است.
به طور کلی در صورتی که فرد دارای مشکلات و ناراحتی‌های زیر باشد ممکن است پزشک برای تشخیص دقیق‌تر بیماری، سونوگرافی دستگاه گوارش را تجویز کند:
- درد شکم
- نفخ شکم
- تست عملکرد غیر طبیعی کبد
- پیگیری بیماری‌های قبلی مانند کیست، سنگ کیسه صفرا، پولیپ
- تشخیص بسیاری از تومورها و سرطان‌ها
اقدامات قبل از انجام سونوگرافی دستگاه گوارش حیوانات خانگی
چنانچه قصد انجام سونوگرافی از شکم حیوان را دارید، باید اقدامات قبل از سونوگرافی را به خوبی رعایت کنید تا نتیجه دقیق‌تری حاصل شود:
- قبل از اینکه پت شما سونوگرافی شکمی انجام دهد لازم است ناشتا باشد. یعنی از ۸ تا ۱۲ ساعت قبل سونوگرافی چیزی نخورد؛ چراکه اگر غذا بخورد یا آب بنوشد ممکن است در حین انجام سونوگرافی شکمی اختلال ایجاد شود و پزشک نتواند گزارشی دقیق ارائه دهد. بنابراین پیش از انجام سونوگرافی مواردی همچون نوشیدن یا مصرف داروهای خاص را حتما با دامپزشک چک کنید.
- از حدود یک روز قبل از سونوگرافی، از خوردن غذاهای چرب و سنگین پرهیز شود.
- به طور کلی برای انجام هر نوع سونوگرافی همراه داشتن تمامی سوابق پزشکی اخیر بیمار ضروری است.
- وجود هرگونه گاز محتوای شکمی، مانع از انجام سونوگرافی است بنابراین باید اقدامات لازم برای برطرف کردن نفخ شکم انجام شود.
نحوه انجام سونوگرافی دستگاه گوارش سگ و گربه
- حیوان باید بر روی تخت به صورت طاق باز دراز بکشد.
- بعد از آن دامپزشک مقداری ژل مخصوص (که هیچ‌گونه عوارض جانبی ندارد) را بر روی بدن حیوان قرار می‌دهد. سپس با استفاده از دستگاه پروب، ژل را روی شکم می‌مالد و به این ترتیب تصویری از اندام‌های مد نظر بر روی مانیتور به نمایش درمی‌آید.
عوارض سونوگرافی دستگاه گوارش در حیوانات خانگی
به طور کلی سونوگرافی دستگاه گوارش برای پت شما هیچ‌گونه عوارض جانبی ندارد و پرتوهای صوتی که به بدن تابیده می‌شود نیز استاندارد و طبیعی است به گونه‌ای که با گوش قادر به شنیدن این نوع صوت نیستید.
نتیجه گیری
سونوگرافی یک ابزار بی درد و غیرتهاجمی است که برای تشخیص مشکلات و بیماری های گوارشی حیوانات خانگی استفاده می‌شود. این فناوری امکان مشاهده و بررسی اندازه ها، ساختار و عملکرد دستگاه گوارش را فراهم می‌کند و با کمک آن می‌توان مشکلاتی مثل توده های خوش خیم و بدخیم و نقایص ساختاری را تشخیص داد.
همکاران ما در بخش سونوگرافی حیوانات خانگی بیمارستان دامپزشکی مرکزی کلیه خدمات مربوط به سونوگرافی حیوانات خانگی را انجام می‌دهند و در صورتی که مورد مشکوکی در تصویر دیده شود حیوان را به بخش مربوطه ارجاع می‌دهند تا بررسی های لازم توسط متخصصان آن بخش صورت گیرد.
