آسم در گربه سانان (Feline Asthma) یک بیماری مربوط به مجاری هوایی تحتانی ریه‌هاست که بین ۱ تا ۵ درصد از گربه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگرچه در تعریف آسم گربه‌ای اختلاف‌نظرهایی وجود دارد، اما بیشتر دامپزشکان و پژوهشگران بر این باورند که این بیماری نتیجه واکنش آلرژیک به مواد آلرژنِ استنشاق‌شده است؛ ذراتی که سیستم ایمنی گربه را تحریک می‌کنند.
آشنایی با آسم گربه سانان
وقتی گربه‌ای مستعد برای اولین‌بار یک آلرژن را استنشاق می‌کند، بدنش آنتی‌بادی‌هایی اختصاصی برای شناسایی آن تولید می‌کند. در مواجهه‌های بعدی، این آنتی‌بادی‌ها آلرژن را شناسایی کرده و زنجیره‌ای از واکنش‌های ایمنی را آغاز می‌کنند که در پی آن، انواع مختلفی از سلول‌های ایمنی به سمت مجاری هوایی حرکت می‌کنند.
این سلول‌ها سپس مواد التهابی تولید می‌کنند که منجر به تحریک، تورم و تنگی واکنشی مجاری هوایی می‌شود. در نتیجه، قطر مجاری هوایی کاهش یافته و مخاط در مسیر تنفس جمع می‌شود. تمام این عوامل باعث کاهش جریان هوا در ریه‌ها شده و تنفس را برای گربه دشوار می‌کند.
سوالی که ممکن است برای مراقبان گربه ها پیش بیاید این است که گربه در چه سنینی بیشتر مستعد ابتلا به آسم است و آیا تفاوت نژادی و جنسیتی نیز تاثیری دارد؟ در پاسخ باید بگوییم که سن متوسط گربه‌هایی که به آسم مبتلا می‌شوند بین ۴ تا ۵ سال است. تفاوتی بین نر و ماده در میزان بروز این بیماری دیده نشده، و اگرچه برخی مطالعات نشان داده‌اند نژاد سیامی ممکن است مستعدتر باشد، اما این موضوع به‌طور قطعی اثبات نشده است.
علت آسم در گربه ها
علت اصلی آسم در گربه ها، التهاب و تنگی راه‌های هوایی در ریه‌هاست. این وضعیت معمولاً در اثر واکنش به آلرژن‌هایی مانند گرده گل، کپک یا کنه‌های گرد و غبار به وجود می‌آید. همچنین، قرار گرفتن در معرض محرک‌های محیطی قوی مانند دود سیگار یا بخار مواد شیمیایی می‌تواند خطر ابتلا به آسم را افزایش دهد (برای آشنایی بیشتر، مقاله تاثیر دود سیگار بر گربه را بخوانید). در برخی موارد، زمینه ژنتیکی نیز در بروز این بیماری نقش دارد.
علائم آسم داشتن گربه
گربه های مبتلا به آسم ممکن است دچار علائمی زیر شوند:
- تنگی نفس
- خس‌خس سینه
- تنفس سریع
- سرفه یا صداهای خس خس
- تنفس با دهان باز
- استفراغ
شدت این علائم متفاوت است؛ از حملات شدید تنفسی گرفته تا سرفه‌های خفیف و مزمن، افزایش نرخ تنفس یا نیاز به تلاش بیشتر برای نفس کشیدن. این علائم ممکن است به‌صورت ناگهانی رخ دهند یا با فشار ملایم روی ناحیه گلو تحریک شوند. در زمان حمله آسمی، بسیاری از گربه‌ها بدن خود را نزدیک به زمین خم کرده و گردن خود را به جلو دراز می‌کنند.
تشخیص آسم و نفس تنگی گربه
هیچ آزمایش خاص و قطعی برای تشخیص آسم گربه‌ای وجود ندارد. دامپزشکان برای تشخیص، به جمع‌آوری اطلاعات و انجام چندین آزمایش متکی هستند. در صورت مشکوک بودن به آسم، دامپزشک سوابق سلامتی گربه، تصاویر تشخیصی (مانند رادیوگرافی)، ارزیابی میکروسکوپی از ترشحات راه‌های تنفسی (سیتولوژی)، و گاهی آزمایش‌های خون و آلرژی گربه را بررسی می‌کند.
در بررسی ریه‌ها، از رادیوگرافی (اشعه ایکس)، سی‌تی‌اسکن (CT) و برونکوسکوپی برای مشاهده وضعیت داخلی استفاده می‌شود. در گربه‌های مبتلا به آسم، تصاویر رادیوگرافی اغب و نه همیشه، الگوی شاخه‌مانند روشنی را در مجاری هوایی نشان می‌دهند که به دلیل تجمع سلول‌های التهابی ایجاد می‌شود. به‌علاوه، هوای به دام‌افتاده در مجاری تنگ‌شده ممکن است باعث بادکردگی بیش از حد ریه‌ها شود.
برونکوسکوپی حیوان یک روش تخصصی است که در آن دوربینی انعطاف‌پذیر از دهان وارد مجاری هوایی می‌شود. این روش که به بیهوشی یا آرام‌بخشی قوی نیاز دارد، برای مشاهده مستقیم مجاری و نمونه‌برداری از سلول‌های پوششی استفاده می‌شود. گربه‌های آسمی معمولاً تغییراتی مشخص در پوشش داخلی راه‌های تنفسی دارند، اگرچه این تغییرات ممکن است در سایر بیماری‌های تنفسی نیز دیده شود.
در تحلیل سلول‌ها نیز، وجود تعداد زیادی سلول التهابی نشانه‌ای از آسم است، هرچند چنین سلول‌هایی می‌توانند در بیماری‌های تنفسی دیگر نیز مشاهده شوند. سی‌تی‌اسکن که تصاویری سه‌بعدی از بدن ایجاد می‌کند، می‌تواند در تمایز آسم از سایر بیماری‌های ریوی مفید باشد، اما هنوز کاربرد آن در دامپزشکی به‌طور کامل توسعه نیافته است.
در روند تشخیص، بسیار مهم است که سایر بیماری‌های با علائم مشابه رد شوند. بیماری‌هایی مانند برونشیت مزمن، آلودگی به انگل‌های ریوی، مهاجرت سایر انگل‌ها به ریه و بیماری‌های عفونی دیگر (مانند ذات الریه) می‌توانند علائمی مشابه با آسم گربه‌ای ایجاد کنند. درمان این بیماری‌ها با داروهایی که برای آسم مناسب نیستند ممکن است خطرناک باشد.
بیماری آسم گربه چگونه درمان می شود؟
درمان آسم گربه ای معمولاً شامل تجویز کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب ریه‌ها و گاهی برونکودیلاتورها برای گشاد کردن مجاری هوایی است. این داروها در قالب خوراکی، استنشاقی و تزریقی موجودند. اگرچه ممکن است کورتیکواستروئیدها به‌تنهایی تجویز شوند، ولی برونکودیلاتورها معمولاً به‌تنهایی استفاده نمی‌شوند چون التهاب عامل اصلی آسم را درمان نمی‌کنند.
سایر درمان‌ها و داروهای آسم گربه ای هنوز اثربخشی قطعی خود را نشان نداده‌اند. روش‌هایی مانند حساسیت‌زدایی (مشابه واکسن‌های آلرژی در انسان)، استفاده از اسیدهای چرب امگا-۳، و داروهایی که مسیرهای التهاب را مختل می‌کنند، هنوز در مرحله آزمایشی هستند و نیاز به تحقیقات بیشتر دارند. برخی توصیه‌ها نیز از درمان آسم در انسان الهام گرفته شده‌اند، مانند تصفیه هوای داخل منزل و اجتناب از آلرژن‌ها، اما تأثیر این روش‌ها در گربه‌ها به‌طور علمی ثابت نشده است.
پیشگیری از آسم و تنگی نفس در گربه ها
پیشگیری از آسم در گربه ها با رعایت چند نکته ساده اما مهم امکان‌پذیر است:
- شناسایی زودهنگام عوامل خطر: اگر گربه‌تان سابقه ژنتیکی آسم دارد یا به برخی محرک‌های محیطی حساس است، با دور نگه‌داشتن او از این عوامل می‌توانید از بروز بیماری جلوگیری کنید.
- مراجعه منظم به دامپزشک: چکاپ‌های دوره‌ای کمک می‌کنند تا بیماری‌های تنفسی در مراحل اولیه شناسایی و درمان شوند و به آسم تبدیل نشوند.
- تغذیه مناسب آسم گربه و کنترل وزن: رژیم غذایی متعادل و جلوگیری از چاقی نقش مهمی در سلامت تنفسی گربه دارد.
- مراقبت‌های بهداشتی محیطی: تمیز نگه داشتن محیط زندگی گربه و استفاده از شوینده‌های ضدحساسیت می‌تواند میزان آلرژن‌ها را کاهش داده و از تحریک دستگاه تنفسی پیشگیری کند.
یک بررسی سریع
آسم گربه ها یک بیماری التهابی مزمن مربوط به مجاری هوایی تحتانی ریه‌هاست که معمولاً ناشی از واکنش آلرژیک به آلرژن‌های استنشاقی مانند گرده، کپک یا گردوغبار است. این بیماری باعث تنگی و التهاب مجاری تنفسی و ترشح مخاط شده و تنفس را دشوار می‌کند. علائم آن شامل سرفه، خس‌خس، تنفس سریع و گاه استفراغ است.
تشخیص آسم نیازمند بررسی سوابق بالینی، رادیوگرافی سر و گردن گربه، آزمایش‌های تنفسی و گاهی برونکوسکوپی است و باید از سایر بیماری‌های مشابه افتراق داده شود. درمان معمولاً شامل کورتیکواستروئیدها برای کنترل التهاب و برونکودیلاتورها برای باز کردن مجاری هوایی است. روش‌های پیشگیری شامل اجتناب از آلرژن‌ها، مراقبت‌های محیطی، تغذیه مناسب و چکاپ‌های دامپزشکی منظم است.
اگرچه هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما با نظارت دقیق بر وضعیت تنفس گربه، توجه به سرفه‌ها، و استفاده به‌موقع از داروها، صاحبان می‌توانند شرایطی فراهم کنند که گربه‌های مبتلا به آسم سال‌ها با آرامش و شادی زندگی کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت نوبت تلفنی با شماره‌های مندرج در سایت تماس بگیرید و در مورد روند درمان آسم گربه راهنمایی های لازم را از همکاران ما در بیمارستان دامپزشکی مرکزی دریافت کنید.
سوالات متداول
آیا آسم در گربه ها خطرناک است؟
بله، در موارد شدید می‌تواند جان گربه را تهدید کند. حملات حاد آسم باعث تنگی نفس شدید و کاهش اکسیژن‌رسانی می‌شود و نیاز به درمان فوری دارد.
آیا آسم گربه درمان دارد؟
درمان قطعی برای آسم وجود ندارد، اما با داروهای ضدالتهاب (مانند کورتون‌ها) و گشادکننده‌های برونش، می‌توان علائم را کنترل و کیفیت زندگی گربه را بهبود بخشید.
چگونه بفهمم گربه ام آسم دارد یا مشکل تنفسی دیگری؟
تشخیص دقیق فقط توسط دامپزشک ممکن است. اگر گربه‌تان سرفه‌های مکرر، خس‌خس یا تنفس دشوار دارد، باید به دامپزشک مراجعه کرده و آزمایشاتی مانند رادیوگرافی یا بررسی ترشحات تنفسی انجام دهید.
منبع: vet
