کلیه ها وظایف زیادی دارند. آنها اصولاً برای حذف مواد زائد از جریان خون، تنظیم سطح برخی از مواد معدنی ضروری مانند پتاسیم و سدیم، حفظ آب و تولید ادرار کار می‌کنند. یکی از موضوعاتی که مراقبان حیوانات خانگی با آن درگیرند، مراقبت های پس از تشخیص نارسایی های کلیوی است. در واقع با بالار فتن سن حیوانات خانگی (بخصوص گربه‌ها به خاطر ویژگی های گونه ای) در معرض نارسایی های کلیوی قرار می‌گیرند.
بیماری مزمن کلیوی چیست؟
کلیه ها مقدار زیادی ظرفیت اضافی برای انجام وظایف مختلف خود دارند، بنابراین حداقل دو سوم (67٪ تا 70٪) کلیه ها باید از کار افتاده باشند تا علائم بالینی مشاهده شود. در بسیاری از موارد، آسیب کلیه در طی چندین ماه یا چندین سال (مزمن) قبل از آشکار شدن بیماری رخ داده است.
بیماری مزمن کلیه در گربه قبلاً نارسایی مزمن کلیه نامیده می‌شد. این مشکل عمدتاً در گربه‌های بالغ و مسن (هفت سال به بالا) ایجاد می‌شود که تخمین زده می‌شود 30 تا 40 درصد از گربه‌های بالای 10 سال و 81 درصد گربه‌های بالای 15 سال را تحت تأثیر قرار دهد. تنها حدود 10 درصد موارد در گربه های کمتر از ۳ سال رخ می‌دهد.
علائم بالینی بیماری مزمن کلیه گربه چیست؟
علائم اولیه بیماری، مانند کاهش وزن و کیفیت پایین خز، اغلب به عنوان تغییرات طبیعی پیری نادیده گرفته می‌شوند. در مراحل اولیه نارسایی کلیه، کلیه ها با ناتوانی خود در حذف موثر مواد زائد با دفع آنها در غلظت کمتر در حجم بیشتر (به عبارت دیگر، با تولید مقدار بیشتری ادرار رقیق تر) مقابله می‌کنند. گربه ها اغلب برای جبران از دست دادن آب بدن، مقدار بیشتری می‌نوشند. این موضوع به عنوان نارسایی جبران شده کلیه شناخته می‌شود. پس از از کار افتادن تقریباً دو سوم بافت‌های کلیه و افزایش سریع مواد زائد در جریان خون، علائم ظاهری بیماری ظاهر می‌شوند.
چه چیزی باعث بیماری مزمن کلیه می شود؟
بیماری ها یا شرایطی که در نهایت می‌توانند به CKD منجر شوند عبارتند از:
۱. ناهنجاری های مادرزادی (متولد شده با) کلیه‌ها، مانند بیماری کلیه پلی کیستیک در گربه‌های مو بلند.
۲. پیلونفریت (عفونت‌های باکتریایی کلیه)
۳. گلومرولونفریت (التهاب و آسیب به غشای فیلتراسیون کلیه)
۴. نئوپلازی (تومورهای مختلف کلیه)، شایع‌ترین آنها لنفوسارکوم
۵. آمیلوئیدوز (تجمع یک پروتئین غیرمعمول در کلیه که از عملکرد طبیعی آن جلوگیری می‌کند)
۶. عفونت‌های ویروسی، مانند ویروس لوسمی گربه (FeLV) و ویروس پریتونیت عفونی گربه (FIP)
۷. سنگ کلیه یا سنگ حالب
بیماری CKD چگونه تشخیص داده می شود؟
بیماری کلیوی معمولاً با بررسی سطح دو محصول جانبی بیوشیمیایی در جریان خون، نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین، در ارتباط با وزن مخصوص ادرار (USpG) تشخیص داده می‌شود. پروتئینوری (پروتئین اضافی در ادرار) یکی دیگر از نشانه های CKD است. آزمایش‌هایی برای اندازه‌گیری سطوح خونی سایر مواد مانند پروتئین، پتاسیم، فسفر و کلسیم و همچنین شمارش گلبول‌های قرمز و سفید خون برای تعیین میزان نارسایی کلیه و بهترین دوره درمان ضروری است.
آیا ممکن است بیماری کلیوی زودتر تشخیص داده شود؟
تا همین اواخر، تشخیص زودرس نارسایی مزمن کلیه چالش برانگیز بود. نه علائم بالینی نارسایی کلیوی و نه افزایش BUN و کراتینین تا زمانی که از دست دادن قابل توجهی در عملکرد کلیه رخ دهد مشهود نیست. یک آزمایش خون جدیدتر برای ارزیابی سطوح SDMA (شاخص بیولوژیکی طبیعی برای عملکرد کلیه) برای تعیین اینکه آیا نارسایی کلیوی اولیه رخ می‌دهد یا خیر، استفاده شده است. قبل از اینکه کراتینین سرم افزایش یابد، غلظت SDMA به بالاتر از فاصله مرجع طبیعی افزایش می‌یابد. این قضیه به دامپزشک کمک می‌کند تا درمان گربه را در مراحل اولیه بیماری شروع کند.
چگونه دامپزشک درجه بیماری کلیوی را تعیین می کند؟
دامپزشک از سیستم مرحله بندی IRIS استفاده خواهد کرد. مرحله بندی IRIS بر اساس سطح کراتینین سرم است و با مرحله بندی فرعی بر اساس وجود پروتئین در ادرار و فشار خون گربه شما اندازه گیری می‌شود. این مرحله بندی به دامپزشک در مورد چگونگی ادامه درمان، نظارت بر پیشرفت و تخمین پیش آگهی حیوان خانگی، ایده می‌دهد.
بیماری مزمن کلیه چگونه بر حیوان تأثیر می گذارد؟
از آنجایی که کلیه ها وظایف مختلفی را انجام می‌دهند، علائم بالینی CKD می‌تواند تا حدودی متغیر باشد. شایع‌ترین تغییرات شامل کاهش وزن، کیفیت پایین مو، بوی بد دهان و اشتهای متغیر است که با زخم های دهان، بی حالی و افسردگی همراه است. علائم کمتر شایع شامل افزایش نوشیدن یا ادرار کردن، استفراغ، اسهال و کم خونی است.
مراقبت های پس از تشخیص بیماری نارسایی کلیوی در حیوانات خانگی
مراقبت های پس از تشخیص نارسایی کلیوی در سگ و گربه در ۳ دسته طبقه بندی می‌شوند که شامل:
1.آزمایش های خون و ادرار دوره ای و روتین با توجه به شرایط و وضعیت بیمار (۳ ماه یکبار یا ۶ ماه یکبار و یا سالی یکبار.)
توجه: آزمایش خون و ادرار حتما باید همزمان گرفته و بررسی شوند.
۲. کنترل فشار خون حیوانات: یکی از عوارض نارسایی کلیوی، بالارفتن فشار خون است بنابراین باید حتما در هر معاینه اندازه گرفته شود.
۳. نحوه تغذیه: کیس‌هایی که از نارسایی کلیه رنج می‌برند، معمولا اگر تحت نظر و تجویز دامپزشک باشند برایشان غذاهای مخصوص بیماران کلیوی یا رنال تجویز می‌شود. غذاهای رنال در حیوانات مبتلا به بیماری های کلیوی بسیار مهم است چون این غذاها کاملا برای همین بیماری فرموله شده‌اند توجه: برخی از مراقبان پت به تشخیص خود غذاهای دارویی را برای پیشگیری از بیماری ها به کار می‌برند که کار اشتباه و خطرناکی است چون این غذاهای دارویی جنبه درمانی دارند و نه پیشگیری. بنابراین باید حتما با تجویز دامپزشک مصرف شوند.
چه درمان هایی در دسترس هستند؟
درملن نارسایی های کلیوی به نتایج آزمایش خون بستگی دارد و هدف از درمان‌های خاص رفع ناهنجاری‌های خاص است. اکثر گربه ها به طور موثر با تغییر رژیم غذایی، از جمله مکمل و یک یا دو درمان دیگر، مدیریت می‌شوند.
- رژیم های درمانی. پروتئین محدود و رژیم های کم فسفر به کاهش سطح مواد زائد در جریان خون کمک می‌کند. این غذاها را می‌توان در خانه تهیه کرد یا به صورت آماده خرید.
- پیوندهای فسفات. با وجود فسفات کم در رژیم غذایی، سطح فسفر خون در برخی از گربه ها بالاتر از حد طبیعی باقی می‌ماند. کاهش فسفر خون می‌تواند تأثیر قابل توجهی در بهبود وضعیت گربه شما و کند کردن پیشرفت بیماری داشته باشد. اتصال دهنده های فسفات خوراکی مانند هیدروکسید آلومینیوم به کاهش مقدار فسفر جذب شده از طریق دیواره روده کمک می‌کنند.
- آنتی بیوتیک ها. گربه‌های مبتلا به CKD بیشتر دچار عفونت‌های مثا نه می‌شوند که خطر عفونت کلیه را افزایش می‌دهد، بنابراین کشت‌های معمول ادرار برای بسیاری از بیماران توصیه می‌شود.
- مکمل پتاسیم. گربه های مبتلا به نارسایی کلیه پتاسیم زیادی را از طریق ادرار از دست می‌دهند. این منجر به ضعف عضلانی، سفتی و کیفیت پایین مو می‌شود. سطوح پایین پتاسیم نیز ممکن است به بدتر شدن نارسایی کلیه کمک کند.
- ویتامینB. هنگامی که کلیه های نارسا نتوانند ادرار را متمرکز کنند، ویتامین های محلول در آب مانند B12 کاهش می‌یابد بنابراین حیوانات مبتلا به مکمل نیاز دارند.
- ضد استفراغ. برای حیواناتی که استفراغ دارند، استفاده از داروهای ضد استفراغ حالت تهوع را کاهش می‌دهد و در نتیجه اشتها را بهبود می‌بخشد.
- داروهای کاهش دهنده فشار خون. بسیاری از گربه های مبتلا به نارسایی کلیه دارای فشار خون بالا هستند که منجر به آسیب بیشتر کلیه می‌شود. فشار خون بالا را می‌توان با دارو کنترل کرد.
- دارو برای کاهش پروتئینوری (بیماری دیگری که می‌تواند پیشرفت CKD را تسریع کند.)
- درمان کم خونی. کلیه ها شروع به تولید گلبول های قرمز در مغز استخوان می‌کنند. بسیاری از گربه های مبتلا به CKD به دلیل عدم تحریک مغز استخوان کم خون هستند. داروهای جدیدتری برای کمک به تحریک تولید مغز استخوان ساخته شده است و ممکن است برای گربه شما تجویز شود.
- مایعات زیر جلدی (SQ). در مراحل بعدی بیماری مزمن کلیه، گربه ها نمی‌توانند به اندازه کافی برای حفظ هیدراتاسیون آب بنوشند. مایعات SQ به خوبی توسط گربه ها تحمل می‌شود و می‌تواند کیفیت زندگی آنها را بهبود بخشد.
امید به زندگی در گربه های مبتلا به بیماری مزمن کلیوی چقدر است؟
متأسفانه، هنگامی که کلیه ها آسیب ببینند، توانایی بهبودی ندارند. با این حال، با مدیریت صحیح، اکثر موارد بیماری های کلیوی بسیار کند پیشرفت می‌کنند. گربه شما با دارو و مراقبت‌های پزشکی ممکن است چندین سال زندگی با کیفیت و فعالی داشته باشد.
در صورتی که در مورد راه های افزایش کیفیت زندگی در گربه مبتلا به نارسایی کلیوی خود سئوالی دارید می‌توانید با شماره‌های مندرج در سایت تماس بگیرید و از همکاران ما بپرسید.